سر فصل های قسمت چهارم :

102.3 Manage shared libraries
102.1 Design hard disk layout
104.1 Create partitions and file systems

102.3 Manage shared libraries

Description : Candidates should be able to determine the shared libraries that executable programs depend on and install them when necessary .

Key Knowledge Areas :
Identify shared libraries.
Identify the typical locations of system libraries.
Load shared libraries.
The following is a partial list of the used files, terms and utilities :
ldd
ldconfig
/etc/ld.so.conf
LD_LIBRARY_PATH

مقدمه :

زمانی که برنامه ای را اجرا می کنید مثلا برنامه ی ls , این برنامه برای اجرا به یک سری کتابخانه نیازمند است و باید این کتابخانه ها در داخل ram قرار بگیرد . ابزاری این کار را برای برنامه های مختلف انجام می دهد به عنوان مثال در هنگام اجرای دستور ls ابتدا چک می کند که این دستور به چه کتابخانه هایی احتیاج دارد و از بین این کتابخانه ها کدام در داخل ram قرار ندارد , سپس آن ها را به داخل ram می برد تا در نتیجه دستور ls کار کند . این ابزار linker نام دارد .

نکته ای که باید به آن توجه کرد این است که در یک سیستم عامل تعداد زیادی کتابخانه وجود دارد و linker نمی تواند هر بار برای اجرای هر برنامه , تمامی مسیر های کتابخانه ها را به صورت آنلاین بگردد لذا از دیتابیسی استفاده می کند که در آن , آدرس دقیق هر کتابخانه نوشته شده است . پس زمانی که linker به کتابخانه ای احتیاج داشته باشد ابتدا در دیتابیس خود به دنبال نام آن گشته سپس مسیر آن را از داخل db می خواند و در آخر آن را در داخل ram قرار می دهد .

این دیتابیس را می توان در دو فایل زیر دید که اولی یک فایل متنی و دومی یک فایل باینری است :

/etc/ld.so.conf
/dtc/ld.so.cache

 طبیعتا به صورت پیش فرض در داخل این دیتابیس مسیر و کتابخانه هایی مشخص در نظر گرفته شده است اما ممکن است به مررور زمان احتیاج باشد که تعدادی کتابخانه به این دیتابیس اضافه کنیم . برای این منظور ابتدا مسیر کتابخانه های خود را در فایل متنی ld.so.conf اضافه می کنیم سپس با استفاده از دستوری دیگر به نام ldconfig , ایندکس کتابخانه های جدید ( موجود در مسیری که اضافه کردیم ) را به دیتابیس اضافه می کنیم .

/etc/ld.so.cache
# ldconfig

 توجه داشته باشید که برای اضافه کردن کتابخانه به فایل باینری ls.so.cache نیاز به یوزر root است .

دستور ldd :

با استفاده از این دستور می توان یافت که فایل اجرایی یک برنامه ( exeute ) برای اجرا به چه کتابخانه (ها) ای وابسطه است . به عنوان مثال برای دیدن وابستگی برنامه ی ls به چه کتابخانه ای می توان از این دستور استفاده کرد .

توجه کنید که باید مسیر فایل اجرایی را به این دستور بدهیم . مثال :

$ which ls
/bin/ls
$ ldd /bin/ls

برای راحتی می توان به صورت زیر عمل کرد :

$ ldd `which ls`

در مثال بالا ابتدا دستور داخل ‘` اجرا شده سپس خروجی آن دقیقا در جلوی دستور ldd قرار می گیرد . دقیقا همین کار را برنامه ی xargs انجام می دهد با این تفاوت که xargs خروجی دستور قبل را وارد ورودی دستور بعد می کند اما این روش دقیقا خروجی را در جلوی دستور ldd قرار می دهد .

در قسمت های قبل ورودی پذیر نبودن دستور rm را با هم بررسی کردیم و دیدیم که با استفاده از xargs این مشکل چگونه حل میشد , حال با استفاده از همین روش می توان تمامی مسیر های ذخیره شده یک فایل متنی را پاک کرد . مثال :

$ rm `cat badfile`

اگر از چند برنامه ldd بگیرید خواهید دید که یک خروجی در همه ی آن ها یکی است . یعنی :

/lib64/ld-linux-x86-64.so.2

در واقع این همان آدرس linker می باشد !

102.1 Design hard disk layout
Description : Candidates should be able to design a disk partitioning scheme for a Linux system .
Key Knowledge Areas :
Allocate filesystems and swap space to separate partitions or disks.
Tailor the design to the intended use of the system.
Ensure the /boot partition conforms to the hardware architecture requirements for booting.
Knowledge of basic features of LVM.
The following is a partial list of the used files, terms and utilities :
/ (root) filesystem.
/var filesystem.
/home filesystem.
swap space.
mount points.
partitions.

مقدمه :

در این قسمت در مورد نحوه ی درست پارتیشن بندی صحبت خواهیم کرد و همانند قسمت های قبل از دستوری خاص استفاده نمی کنیم . سوالی که در ابتدا مطرح می شود این است که چرا باید پارتیشن بندی کنیم ؟ این سوال شاید کمی بی منطق باشد چرا که معمولا هر کسی هارد دیسک های خود را بسته به نیاز خود پارتیشن بندی می کند . به عنوان مثال یکی از دلایل پارتیشن بندی این است که نمی خواهیم تمامی فضای هارد را به درایو C اختصاص دهیم چرا که با از بین رفتن ویندوز , دیگر اطلاعات نیز آسیب می بینند و یا این که بسته به کارمون نیاز به فایل سیستم های مختلف داریم برای مثال در یک هارد می خواهیم هم از فایل سیستم NTFS و هم از فایل سیستم Fat و هم از فایل سیستم ext2 استفاده کنیم و …

پس می توان نتیجه گرفت که پارتیشن بندی یک هارد لازم است اما حالت های زیادی برای پارتیشن بندی یک هارد خام ( نو ) وجود دارد که هر کسی متناسب با کار و کیس خود آن را پارتیشن بندی می کند برای مثال فرض کنید که یک لپ تاپ نو بدون سیستم عامل خریدید و می خواهید که یکی از توزیع های گنو لینوکسی را بر روی آن نصب کنید . برای مثال اوبونتو . برای این منظور می توان 10 الی 20 گیگ به فایل سیستم اصلی و ما بقی را به دایرکتوری home اختصاص داد .

یا مثلا تازه وارد هستید و دوست دارید در کنار ویندوز اوبونتو نیز داشته باشید . برای این منظور 30 الی 40 گیگ مخصوص ویندوز و 10 الی 20 گیگ مخصوص اوبونتو و ما بقی را یک پارتیشن مجزا با فایل سیستم NTFS درست می کنید تا هم در لینوکس و هم در ویندوز بتوانید به آن دسترسی داشته باشید .

اما زمانی را فرض کنید که از محیط گرافیکی و دایرکتوری home خبری نیست مثلا یک سرور . در این صورت ما بقی هارد را به دایرکتوری var اختصاص می دهیم چرا که در قسمت های قبل دیدیم که این دایرکتوری حجمی متغییر دارد یعنی به مرور زمان حجم آن افزایش پیدا می کند .

پس پارتیشن بندی در لینوکس سلیقه ای است و هر کسی متناسب با کار و کیس خود باید پارتیشن بندی کند .

نکته : در مثال های بالا فقط دو دایرکتوری home و var برای اختصاص فضا نام برده شد در صورتی که می توان برای هر دایرکتوری پارتیشنی جدا در نظر گرفت اما معمولا این دو دایرکتوری بیش تر استفاده می شوند .

نکته : در مواقعی که ram دیگر جوابگوی حجم اطلاعاتی نیست , سیستم عامل از یک فضای مشخص از هارد دیسک به عنوان ram استفاده می کند (virtual memory) . این فضا swap نام دارد و معمولا مقدار آن را 2 برابر مقدار ram در نظر می گیرند . دوباره همان متفاوت بودن کار ها و کیس ها در این جا نیز خود را نشان می دهد برای مثال یک سرور ممکن است از تمام ظرفیت ram و swap خود استفاده کند اما ممکن است یک لپ تاپ هیچ فقط از تمامی ظرفیت ram خود استفاده نکند یعنی احتیاجی به استفاده از swap نباشد .

یاد آوری : به متصل کردن یک پارتیشن به یک دایرکتوری ( برای استفاده از اطلاعات درون پارتیشن ) Mount کردن و به آن دایرکتوری mount point می گویند .

LVM یا Logical Volume Manager :

زمانی رو فرض کنید که چندین هارد دیسک داریم برای مثال 6 تا هارد 1 TB . در حالت عادی می توان هر یک از این هارد ها ( max ) به 4 پارتیشن primary و یا 3 پارتیشن primary و یک پارتیشن extended تقسیم کرد . اما فرض کنید که تعداد پارتیشن ها برای ما مهم نیست اما حجم پارتیشن ها برای ما بسیار مهم هست برای مثال می خواهیم 3 پارتیشن با حجم های 3 و 2 و 1 TB داشته باشیم .

در این صورت از LVM استفاده می کنیم به این صورت که LVM تمامی این 6 هارد را یک هارد می بیند سپس ما این 6 هارد را با حجم های دلخواه پارتیشن بندی می کنیم . مثلا به 3 پارتیشن 3 و 2 و 1 TB تقسیم می کنیم .

104.1 Create partitions and files ystems
Description : Candidates should be able to configure disk partitions and then create filesystems on media such as hard disks. This includes the handling of swap partitions .
Key Knowledge Areas :
Use various mkfs commands to set up partitions and create various filesystems such as:
ext2/ext3/ext4
xfs
reiserfs v3
vfat
The following is a partial list of the used files, terms and utilities :
fdisk
mkfs
mkswap

مقدمه :

همان طور که در بالا گفته شد یک هارد دیسک را می توان به 4 پارتیشن Primary و یا 3 پارتیشن Primary و یک پارتیشن Extended تقسیم کرد . هم چنین یک پارتیشن Extended را می توان به 15 پارتیشن دیگر تقسیم کرد .

هارد دیسک های IDE که بیش تر در سیستم ها و هارد دیسک های قدیمی به چشم می خورد از یک کابل ریبونی برای ارتباط با یکدیکر استفاده می کنند . این کابل 3 کانکتور دارد . کانکتور اول به MB متصل شده و کانکتور دوم و سوم Master و Slave نام دارد که کانکتور Master به درایو اولیه و کانکتور Slave به درایو ثانویه متصل می شود .

اکثر MB ها دارای دو Inter Face اولیه و ثانیه هستند یعنی در مجموع 4 دیوایس را می توان از طریق IDE به MB متصل کرد . به اینترفیس اصلی و یا اولیه primary و به اینترفیس ثانویه secondary می گویند .

پس به صورت خلاصه می توان گفت :

1. Primary Master

2. Primary Slave

3. Secondary Master

4. Secondary Salve

اما نسل جدید هارد دیسک ها و MB ها از اتصال Sata پشتیبانی می کنند . بر خلاف کابل های IDE دیگر از master و slave خبری نیست و از هر کابل برای اتصال یک دیوایس به MB استفاده می شود . در واقع ظرفیت پشتیبانی MB است که تعداد دیوایس هایی که می توانند از طریق Sata متصل شوند , تعیین می کند . برای مثال یک MB ممکن است 6 پورت sata داشته باشد .

نوع دیگری از اتصال scsi نام دارد و زمانی استفاده می شود که ( برای مثال ) جایی خالی برای اتصال از طریق IDE نداشته باشیم . پس یکی از دیوایس هایی که می توان از طریق scsi به MB متصل کرد هارد دیسک است .

اما در لینوکس هر یک از این نوع اتصال ها علایم مشخصی دارند . ابتدا اجازه بدید هارد هایی که از طریق IDE متصل شده اند را بررسی کنیم .

1. /dev/hda
2. /dev/hdb
3. /dev/hdc
4. /dev/hdd

ابتدا یاد آوردی می کنم که مسیر تمامی دیوایس ها در آدرس dev/ قرار دارد . همان طور که در بالا مشاهده می کنید عبارت hd در هر 4 مورد تکراری و مشخصه ی اتصال از طریق IDE است . پس :

1. اتصال از طریق IDE و Primary Master
2. اتصال از طریق IDE و Primary Slave
3. اتصال از طریق IDE و Secondary Master
4. اتصال از طریق IDE و Secondary Slave

پس دیدیم که hd مشخصه ی اتصال از طریق IDE است . هم چنین sata و scsi با مشخه ی sd معیین می شوند . به عنوان مثال :

1. /dev/sda
2. /dev/sdb
3. /dev/sdc

که sda و sdb و sdc یک دیوایس می باشند .
نکته : فلش های مموری نیز به این صورت مشخص می شوند .

پس انواع اتصال و مشخصه ی هر کدام در لینوکس را بررسی کردیم . اما برای مشخص کردن پارتیشن های یک هارد به چه صورت باید عمل کنیم ؟

در جواب این سوال باید گفت که پارتیشن با اعداد از هم جدا و مشخص می شوند . به صورت زیر :

1. پارتیشن های Primary و Extended یک عدد از بین 1 تا 4 دریافت می کنند .
2. پارتیشن های Logical که همان پارتیشن های زیر مجموعه ی Extended هستند . از عدد 5 شروع می شوند .

نکته : ممکن است یک هارد , یک پارتیشن Primary و 2 پارتیشن Logical داشته باشد . در آن صورت ( به عنوان مثال ) ترتیب نام گذاری این پارتیشن ها به این صورت می شود :

/dev/sda1
/dev/sda2
/dev/sda5
/dev/sda6

با توجه به مطالب گفته شده در بالا , sda1 و sda2 پارتیشن ها ی Primary و Extended و sda5 و sda6 پارتیشن های Logical می باشند .

نکته : دلیل خالی بودن sda3 و sda4 این است که در این هارد فقط دو پارتیشن Primary و Extended داریم .
نکته : اگر به غیر از فرض های بالا دو پارتیشن Primary دیگر نیز داشتیم , می توانستیم sda3 و sda4 را مشاهده کنیم .

پس می توان گفت تا به این جا یک درک نسبی ای از پارتیشن ها و هارد دیسک ها بدست آوردیم . حال به سراغ برنامه ها و دستورات لینوکسی برای پارتیشن بندی می رویم و آن ها را در قالب یک مثال در ماشین مجازی بررسی می کنیم .

دستور fdisk :

اگر از این برنامه which بگیرید خواهید دید که فایل اجرایی این برنامه در مسیر sbin/ قرار دارد و اگر قسمت های قبل را مطالعه کرده باشید , می دونید که برنامه ی هایی که در این مسیر قرار دارند برای گروه مدیران سیستم می باشد . لذا برای اجرا این برنامه داشتن پرمیشن الزامی است .

همان طور که از اسم این برنامه پیداست برای پارتیشن بندی هارد دیسک از این ابزار استفاده می کنیم .

مثال : ( از سویچ l- برای مشاهده ی پارتیشن ها همراه با جزییات استفاده می کنیم )

# fdisk -l /dev/sda

تجربه نشون داده که خیلی از تازه واردان با این مبحث مشکل دارند طوری که حتی اطلاعات خودشون رو هم فرمت می کنند . بنابر این یک فیلم 15 دقیقه ای آماده کردم تا به طور مفصل این قسمت رو با هم بررسی کنیم . داخل فیلم از ماشین مجازی استفاده شده است به این صورت که یک هارد دیسک sata را به صورت مجازی به اوبونتو خودمون اضافه می کنیم , سپس به پارتیشن بندی آن می پردازیم .

سازنده : E2MA3N
منبع : او اس لرن دات آی آر | http://OSLearn.ir
حجم : 8 MB
مدت : 15 دقیقه

mkfs -t ext3 /dev/sdb1

file -Ls /dev/sdb1

mkswap /dev/sdb1

file -Ls /dev/sdb1

swapon /dev/sdb1

cat /proc/swaps

echo "/dev/sdb1 swap swap defaults 0 0" >> /etc/fstab