تاریخچه

PCLinuxOS شاخه‌ای از توزیع معروف مندریوا است که از سیستم انتشار غلطان پیروی می‌کند. این توزیع در اواخر سال ۲۰۰۳ میلادی توسط Bill Reynolds – که در میان کاربران توزیع به Texstar معروف است – به وجود آمد. وی بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۳ یک مجموعه از بسته‌های RPM را برای استفادهٔ کاربران مندریوا – در آن زمان مندریک – آماده و در کنار آن سایت PCLinuxOnline را نیز راه‌اندازی کرده بود. وجود مخزنی جدا از مخازن رسمی به مذاق برخی از مقامات مندریک خوش نیامد و به همین دلیل و همچنین به دلیل دریافت پیشنهادهایی از سوی کاربران مبنی بر ایجاد یک توزیع جداگانه، Texstar تصمیم گرفت PCLinuxOS را ایجاد کند. در اکتبر سال ۲۰۰۳ نخستین نسخهٔ آزمایشی این توزیع منتشر شد. PCLinuxOS در زمان نگارش این بررسی در رده‌ٔ دهم محبوب‌ترین توزیع‌ها در سایت DistroWatch.com قرار دارد.

میزکار (Desktop Environment)

میزکار اصلی این توزیع KDE است که در سه ویرایش استاندارد، MiniME و Full Monty و تنها برای معماری ۳۲ بیتی منتشر می‌شود. البته کار بر روی آماده‌سازی ویرایش ۶۴ بیتی درحال انجام است و هم‌اکنون نسخه‌های آزمایشی آن در دسترس‌اند. ویرایش استاندارد شامل برنامه‌های کاربردی معمول مانند مرورگر، ویرایشگر تصاویر، برنامه‌های چندرسانه‌ای و … است که در یک CD گنجانده می‌شوند. ویرایش MiniME همانطور که از نامش برمی‌آید فقط میزکار KDE و برخی برنامه‌های ضروری مانند یک ویرایشگر سادهٔ متن و درایورهای مورد نیاز را دربر دارد و هیچ برنامهٔ اضافی در آن نیست؛ بنابراین مناسب کاربران با تجربه‌تر است که می‌خواهند آن را مطابق نیازهایشان گسترش دهند. ویرایش Full Monty که در قالب یک DVD عرضه می‌شود، در‌واقع همان ویرایش استاندارد است بعلاوهٔ نرم‌افزارهای کاربردی فراوان و مفهوم جدیدی به نام Desktop Layouts که در‌واقع طرح‌بندی‌های ویژه‌ای برای محیط کار هستند. ۶ طرح متفاوت وجود دارد: اینترنت، اداری، بازی‌ها، چندرسانه‌ای، گرافیک و سیستم. هرکدام از این طرح‌بندی‌ها رنگ کلی محیط کار را تغییر داده و آیکن مربوط به برنامه‌های مرتبط را روی دسکتاپ نمایش می‌دهند.
البته ویرایش‌های دیگری هم همراه با میزکارهای معروف XFCE و LXDE و همچنین مدیرپنجره Openbox وجود دارد. هر کدام نیز دارای دو ویرایش استاندارد و کمینه با نام‌های متفاوت هستند. میزکارهای GNOME 2، GNOME 3 و … نیز از طریق مخازن در دسترس‌اند.

آخرین نسخهٔ KDE این توزیع دوم فوریهٔ امسال (روز تولد Texstar) با نام PCLinuxOS 2012.02 و در دو ویرایش استاندارد و MiniME منتشر شد. ویرایش استاندارد حدود ۶۹۰ و ویرایش MiniME حدود ۴۴۰ مگابایت حجم دارد. ما برای بررسی ویرایش استاندارد را انتخاب می‌کنیم.

اجرای از روی سی‌دی زنده (LiveCD)

در ابتدای بوت شدن سیستم از CD زنده، منوی بوت برای ۱۰ ثانیه نمایش داده می‌شود که چندین گزینهٔ مختلف دارد، دوتای آن‌ها ورود به حالت زنده و نصب (بدون ورود به حالت زنده) هستند. ما اولی را انتخاب می‌کنیم.
PCLinuxOS یا به اختصار PCLOS در حالت زنده تقریباً سریع و روان و بدون هیچ مشکلی بالا می‌آید. اندکی طول می‌کشد تا همهٔ سخت‌افزارهای سیستم شما شناسایی شوند که البته طبیعی است. در هنگام ورود به دسکتاپ سؤالی در مورد طرح‌بندی (layout) صفحه‌کلید پرسیده می‌شود.

Choosing keyboard layout

بلافاصله پس از ورود به میزکار KDE در حالت زنده، یک پنجرهٔ کوچک ظاهر می‌شود و نام کاربری و رمز عبور دو کاربر از پیش تعیین شده یعنی root و guest را نمایش می‌دهد. البته آیکنی روی دسکتاپ وجود دارد که با کلیک بر روی آن می‌توان به پنجره ورودی بازگشت.
تعداد آیکن‌های روی دسکتاپ در مقایسه با سایر توزیع‌ها در حالت زنده به نسبت زیاد است؛ دقیقاً ۹ تا. وجود آیکن‌های خانه، راهنمای نصب، راه‌انداز نصاب و سطل‌آشغال طبیعی است. اما قرار دادن آیکن‌های مربوط به تنظیمات شبکه، تنظیمات فایروال، تنظیمات محلی‌سازی و برنامهٔ مدیریت نصب LibreOffice که حتی – به دلیل بودن در حالت زنده – اجرا هم نمی‌شود، چندان ضروری به نظر نمی‌رسد. هر چند این امر سلیقه‌ای است.

Live CD Desktop

حتماً متوجه شدید که برنامهٔ اداری LibreOffice روی PCLOS نصب نشده است. دلیل آن هم کاملاً مشخص است: میزکار KDE و تعداد زیادی برنامهٔ کاربردی و حتی برنامهٔ پرحجم GIMP (برنامهٔ ویرایش تصاویر گنو) که در یک CD قرار گرفته‌اند، جایی برای نصب برنامه‌های بیشتر نمی‌گذارند. اگرچه این هم یک امر سلیقه‌ای است، اما بودن LibreOffice به نبودن GIMP و چند برنامهٔ دیگر می‌ارزید.
در مورد ظاهر این توزیع می‌توان گفت از شکل پیش‌فرض KDE 4 کمی فاصله گرفته، اما با چند تغییر کوچک می‌توان آن را به شکل همیشگی این میزکار درآورد. از تغییراتی که نسبت به حالت پیش‌فرض صورت گرفته است، می‌توان به استفاده از تسک منیجر Smooth Tasks به جای اپلت معمول KDE و همچنین تغییر آیکن منو اشاره کرد. افکت‌های دسکتاپ غیرفعال شده‌اند، اما می‌توانید با علامت‌دار کردن یک گزینه در تنظیمات دسکتاپ آن را فعال کنید و از همهٔ جلوه‌های ویژه‌ای که میزکار KDE ارائه می‌دهد لذت ببرید!
منوی پیش‌فرض به کار رفته در PCLOS همان منوی کلاسیک است که از روزهای خوش KDE 3 الهام گرفته است. این مورد را هم با چند کلیک به سادگی می‌توان به یک لانچر دلخواه تغییر داد؛ لانچر زیبا و کارآمد Lancelot را به شما پیشنهاد می‌کنیم!

Menu

تا اینجا با سیستم در حالت زنده مشکلی نداشتیم. به سراغ نصب می‌رویم تا PCLOS نصب شده را محک بزنیم!

نصب و راه‌اندازی اولیه

با کلیک روی آیکن نصب PCLinuxOS در دسکتاپ، پنجره‌ای ظاهر می‌شود که از شما پسورد کاربر ریشه را می‌خواهد و بعد از وارد کردن رمز عبور، نصاب اجرا می‌شود. با اجرای نصاب دوباره یادتان می‌آید که با یک توزیع مبتنی بر مندریوا کار می‌کنید، چون نصاب به کار رفته در PCLOS همان نصاب مندریوا است. تنها مشکل هنگام نصب، عدم وجود کلیدی برای بازگشت به مراحل قبلی است. ابتدا باید هارد خود را پارتیشن‌بندی کنید یا از بین پارتیشن‌های موجود یک یا چندتا را برای نصب سیستم‌عامل انتخاب کنید. ظاهر برنامهٔ در نظر گرفته شده برای این کار کمی متفاوت است اما کارش را خوب انجام می‌دهد.

Partitioning

بعد از انتخاب پارتیشن‌ها سیستم در زمان بسیار کمی نصب می‌‌شود. سپس از شما خواسته می‌شود یک رمز عبور تعیین کنید؛ اما نه برای کاربر ریشه، بلکه برای GRUB ! می‌توانید بدون وارد کردن پسورد فقط محل نصب بوت لودر و زمان توقف آن برای انتخاب گزینه‌های دیگر را تعیین کنید. پس از اتمام مراحل نصب از شما خواسته می‌شود که سیستم را ری‌استارت کنید، البته می‌توانید به کار با حالت زنده ادامه دهید و هر وقت خسته شدید این کار را انجام دهید!
در اولین بوت پس از نصب PCLOS، پنجره‌ای ظاهر می‌شود که از شما می‌خواهد رمز عبور کاربر ریشه و بعد نام و رمز عبور کاربر عادی را وارد کنید. سپس وارد میزکار KDE می‌شوید. این بار تعداد آیکن‌های روی دسکتاپ به ۶ عدد کاهش یافته است. باز هم مانند ورود به حالت زنده یک پنجرهٔ کوچک ظاهر می‌شود که این بار روش به‌روز رسانی سیستم را آموزش می‌دهد. گفتیم PCLOS انتشار غلطان دارد پس ظاهر شدن این پنجره چندان هم بی‌مناسبت نیست! در‌واقع راه خوبیست برای اطمینان از اینکه هر کاربر تازه‌کاری هم می‌تواند سیستم خود را به‌روز نگه دارد و از مشکلات امنیتی و فنی احتمالی در امان باشد.

Update Notifier

شاید متوجه یک چیز عجیب در تصویر بالا شده‌اید؛ مدیر بسته‌های PCLOS همانی است که در توزیع‌های بر پایهٔ دبیان دیده‌ایم: Synaptic که یک رابط گرافیکی برای ابزار خط فرمان apt است. مگر این توزیع از مندریوا منشعب نشده؟ تا جایی که می‌دانیم ردهت و انشعابات آن مانند مندریوا از بسته‌های RPM استفاده می‌کنند و دبیان و انشعابات آن از بسته‌های DEB، پس چه شده که پکیج منیجری که بسته‌های DEB را مدیریت می‌کند در یک توزیع که از بسته‌های RPM استفاده می‌کند به کار گرفته شده است؟ موضوع از این قرار است که ابزار apt دبیان، با نام apt-rpm برای توزیع‌های مبتنی بر RPM تغییر داده شده (port شده) و در PCLOS استفاده می‌شود.

Synaptic

از چنین مواردی در این توزیع زیاد می‌بینیم؛ مواردی که ابزارهای قدرتمند و کارآمد از توزیع‌های دیگر مثل مندریوا، فدورا، جنتو و حتی اوبونتو گرفته شده‌اند و در این توزیع استفاده می‌شوند. این یکی از فلسفه‌های به کار رفته در PCLOS است: بهترین نرم‌افزارها را برای هرکاری استفاده کن، اهمیتی ندارد که بر پایهٔ GTK باشد یا Qt یا … ؛ در اینجا نقطهٔ مقابل فلسفهٔ GTK-Free در ایجاد توزیع‌هایی مثل Chakra و Pardus به کار رفته‌ است.
یک فلسفهٔ دیگر به کار گرفته شده در توسعهٔ این توزیع می‌گوید: چیزها آماده می‌شوند وقتی که واقعاً آماده شده باشند، نه در زمانی از پیش تعیین شده(release when ready)؛ نقطهٔ مقابل فلسفهٔ توزیع‌هایی مثل اوبونتو و فدورا که سیستم انتشار زمان‌بندی شده (timed-release) دارند.
به دلیل همین فلسفهٔ دوم است که برخی از بسته‌های مهم و سیستمی فاصلهٔ زیادی با آخرین نسخهٔ موجود دارند. مثلاً کرنل موجود در PCLinuxOS 2012.02 هنوز در نسخهٔ ۲٫۶٫۳۸٫۸ و میزکار KDE در نسخهٔ ۴٫۶٫۵ باقی مانده‌‌ است. البته توسعه‌دهندگان علت این امر را مشغول بودن به کار بر روی ویرایش ۶۴ بیتی عنوان کرده و در‌واقع عذر بدتر از گناه آورده‌اند!
به طور کلی می‌توان گفت در این توزیع تعادل خوبی بین پایداری و داشتن نسخه‌های جدیدتر از نرم‌افزارها برقرار شده‌ است. شاید با توجه به مطالبی که گفته‌شد پیش خود بگویید در این تعادل داشتن آخرین نسخه از نرم‌افزارها فدای پایداری بیشتر شده؛ اما اگر بدانید به عنوان مثال دو نسخهٔ آخر فایرفاکس در کمتر از ۲۴ ساعت پس از انتشار در مخازن رسمی PCLOS قرار گرفت، نظرتان عوض خواهد شد!

برنامه‌های از پیش نصب شده

تعداد برنامه‌های نصب شده و نوع انتخاب آن‌ها تقریباً قابل قبول است. در زیر تعدادی از برنامه‌های پیش‌فرض را می‌بینید:

اینترنت: Firefox ، Konqueror ، Pidgin ، Choqok ، Thunderbird ، Ktorrent ، Kget ، Dropbox (فلش و جاوا هم نصب شده‌اند)
چندرسانه‌ای: TVTime ، Imagination ، Kmix ، KsCD ، Clementine ، VLC
اداری: LibreOffice Manager (که برنامه‌ای برای نصب LibreOffice می‌باشد) ، KCalc و Okular
گرافیک: XSane ، DigiKam ، KSnapshot ، Gwenview ، GIMP
ابزارهای مدیریت فایل: BleachBit (برنامه‌ای برای پاکسازی سیستم از فایل‌های اضافی) ، Midnight Commander ، Konqueror ، Dolphin
فشرده‌سازی: Ark ، K3b
و …

از نقاط قوت توزیع‌های مبتنی بر مندریوا داشتن Control Center یکپارچه است که موجب می‌شود کاربر بتواند بدون استفاده از ترمینال پیکربندی‌های سیستم را تغییر دهد. PCLOS هم از این قاعده مستثنا نیست و یکی از موارد متعددی که آن را برای کاربران تازه‌کار گنو/لینوکس مناسب می‌سازد همین موضوع است. در این توزیع مرکز کنترل به دو بخش جداگانه تقسیم شده‌است: Configure Your Computer و Configure Your Desktop. اولی مربوط به تنظیمات حیاتی‌تر است و به همین دلیل برای اجرای آن باید رمز عبور کاربر ریشه را وارد نمایید.

Control Center

Control Center

اما Configure Your Desktop برخلاف آنچه از نامش پیداست، تنها مربوط به تنظیمات میزکار نیست، بلکه تنظیمات عمومی دیگری را نیز شامل می‌شود که در تصویر زیر می‌بینید:

Configure Your Desktop

کارایی سیستم

اگرچه گاهی وقت‌ها اجرای بعضی برنامه‌های نسبتاً سنگین چند ثانیه‌ای طول می‌کشد، سرعت کلی سیستم برای یک توزیع که از KDE استفاده می‌کند مناسب است. مصرف حافظهٔ موقت (RAM) توسط سیستم عامل در حالت بیکار (idle) کمتر از ۴۰۰ مگابایت است.

Memory Usage

در طول ۳ ماه (!) استفاده از سیستم به هیچ مشکلی برنخوردیم و همه چیز همان‌طور که باید، کار می‌کرد. به‌روز رسانی‌ها معمولاً هر روز و گاهی هر دو روز یکبار منتشر می‌شوند. پس از به‌روز رسانی‌های متعدد نیز با هیچ مشکلی مواجه نشدیم. در کل این توزیع کاری که برایش ساخته شده را به‌خوبی انجام می‌دهد.

سخن پایانی

تعداد توزیع‌هایی که برای کاربران تازه‌کار ساخته شده‌اند هر روز در حال افزایش است و انتخاب یکی از میان آن‌ها کار دشواری به نظر می‌رسد. در این میان PCLOS می‌تواند یکی از بهترین‌ها باشد. هرچند شاید هیچ‌گاه نتواند محبوبیت توزیع‌های معروفی مانند مینت و اوبونتو را کسب کند، اما چیزی هم از آن‌ها کم ندارد!
یک توصیه برای کاربران حرفه‌ای لینوکس: نصب این توزیع به شما توصیه نمی‌شود! چون شما عادت دارید پس از نصب هر توزیعی به کارهای دیگری مانند نصب و پیکربندی سخت‌افزارها و همچنین نصب کدک‌های صوتی و تصویری و … بپردازید؛ اما در این توزیع همهٔ این کارها به طور خودکار انجام می‌شوند و این ممکن است برایتان خوشایند نباشد!
اما با این حال چه یک کاربر تازه‌کار باشید و چه یک کاربر مجرب و حرفه‌ای، PCLinuxOS می‌تواند توزیع محبوب و اصلی شما باشد. پایداری، راحتی در پیکربندی، کارایی بالا و از همه مهم‌تر (برای ما!)، Rolling Release بودن، مواردی هستند که هر کاربری و در هر سطحی به دنبال آن‌هاست. پس توصیه می‌کنم حداقل یک‌بار با آن کار کنید؛ مطمئن باشید ضرری نخواهید کرد!

– منابع:
سایت رسمی PCLinuxOS
Wikipedia
DarkDuck.com
Gnuman.com