احتمالا در چند روز گذشته خبر مهاجرت دستگاه‌های اجرایی کشور ایران به لینوکس را در آزادراه یا در سایت‌های خبری IT که بویی از نرم افزار آزاد نیز برده‌اند خوانده‌اید. در این مقاله قصد بررسی این طرح را ندارم بلکه می‌خواهم راهکاری ساده به زبانی کاملا ساده برای تمامی سازمان‌ها، چه دولتی و چه خصوصی، با هر تعداد از نیروی انسانی ارائه کنم تا بتوانند سیستم‌های خود را از شر مایکروسافت خلاص کرده و به لینوکس و نرمافزارهای آزاد کوچ کنند.
قدم صفرم: آشنایی با فلسفه گنو / لینوکس و نرمافزارهای آزاد
قبل از هر چیز سازمان شما باید بداند لینوکس، ویندوز نیست! یعنی در تمامی موقعیت‌ها این دو با هم از زمین تا آسمان فاصله دارند پس زمانی می‌توانید یک کاربر واقعی لینوکس و نرمافزارهای آزاد باشید که آن را به طور کامل و صحیح درک کرده باشید.
برای درک فلسفه نرم‌افزار آزاد و لینوکس کافیست کمی در اینترنت، دانش نامه آزاد ویکی پدیا و سایت‌های گنو / لینوکسی جستجو کنید. اگر جستجوی شما موفقیت آمیز نبود قید کوچ به لینوکس را بزنید و اگر هم موفق بود قدم بعدی را محکم‌تر بردارید.
قدم اول: تهیه لیستی از نرمافزارهای مورد استفاده سازمان
در این مرحله شما باید به یک خودشناسی کامل برسید. از آن جهت که بدانید سازمانتان در تمامی مقاطع دقیقا از چه نرمافزارهایی استفاده می‌کند. دقت داشته باشید که لیست شما باید با وسواس فراوان تهیه شود، تکرار میکنم با وسواس فراوان به طوری که حتی نام جزئی‌ترین برنامه‌ها هم نوشته شود. به طور مثال حتی اگر یکی از کارمندان‌تان در وقت فراغتش (!) از بازی‌های پیش فرض موجود در ویندوز XP لذت میبرد، نام آن نیز باید در لیست شما ذکر شود.
قدم دوم: امتیاز دهی
حال زمان آن رسیده که برنامه‌های لیست را با توجه به تاثیری که برایتان دارند امتیار دهی کنید. به طور مثال اگر فکر می‌کنید کسب و کار شما بدون آفیس مایکروسافت تعطیل خواهد شد از ۵ به آفیس ۵ دهید و اگر فکر می‌کنید نبودش تاثیر چندانی نخواهد گذاشت امتیاز ۱ یا ۲ را به آن اختصاص دهید. در این امتیاز دهی سعی کنید از خود کارمندان نیز نظر سنجی کنید تا درک بهتری از تاثیر یک برنامه در روند کار ایشان داشته باشید اما در نهایت امتیاز‌ها را با تحلیل و بررسی بیشتر به برنامه‌ها اختصاص دهید.
قدم سوم: به دنبال جایگزین باشید
اگر کاربر نرمافزارهای آزاد نبوده‌اید و یا آشنایی زیادی با این دسته از نرم افزار‌ها ندارید سعی کنید کمی خرج کرده و برای مشاوره از چند متخصص حوزه IT که آشنایی خوبی با نرمافزارهای آزاد دارند کمک بگیرید. همچنین اگر هم سازمان شما از سیستم‌هایی مانند CRM (سیستم مدیریت مشتری) یا نرمافزارهایی با نام‌های میوه‌ای (!) استفاده می‌کند سعی کنید از نمونه‌های تحت وب آن‌ها استفاده کنید. هرچه بیشتر به سمت نرمافزارهای تحت وب بروید نیاز شما به سیستم‌عامل کمتر می‌شود البته قبل از کوچ به سمت نرم افزارهای وبی باید مطمعن شوید که این برنامه‌های تحت وب ترجیحا به ActiveX وابسته نباشند زیرا بسیاری از آن‌ها با اینکه تحت وب هستند اما طوری طراحی شده‌اند که تنها با مایکروسافت ویندوز و مرورگر Internet Explorer سازگارند!
قدم چهارم: گزینه‌ها را روی میز بچینید
یک لیست چندتایی از جایگزین‌ها برای هر برنامه تهیه کنید تا تمامی گزینه‌ها موجود را روی میز داشته باشید. حال از کارمندان بخواهید تا هر یک به طور جداگانه روزی نیم ساعت از وقتشان را با یکی از نرم افزارهای جایگزین سر و کله بزند و نکات مثبت و منفی آن را در هربار استفاده یاداشت کند و در نهایت بعد از حدودا یک هفته کاری یک امتیاز به برنامه بدهد. بعد از آن برنامه جایگزین دیگری را به او بدهید و همین روند چرخشی را بین کارمندان خود حفظ کنید.
اگر فکر می‌کنید این روند حوصله سر بر است یا اینکه خیلی وقت می‌گیرد قید کوچ به لینوکس و نرم افزارهای آزاد را بزنید زیرا احتمالا شما قدم صفرم را خیلی جدی نگرفته اید و درک درستی از این مهاجرت دائمی ندارید.
قدم پنجم: انتخاب بد از بدتر
انتظار به‌به و چه‌چه از کارمندان نداشته باشید. تغییر عادت‌ها همیشه سخت بوده و سخت‌تر از آن شکستن سدّی است که در برابر تغییر قد علم می‌کند. حال نوبت شماست تا با استفاده از نظرات و اطلاعاتی که مدت‌ها از کارمندان‌تان کسب کردید تصمیم درست را راجع به نرمافزارهای جایگزین بگیرید. پس سعی کنید آن‌هایی که نقدهای منفی بیشتر و منطقی‌تری گرفته‌اند را کنار بگذارید و بین نرم افزارهای جایگزین باقی مانده یکی از آن‌ها را انتخاب کنید.
قدم ششم: انتخاب توزیع
تجربه نشان داده (تجربه شخصی) که کارمندان بیشتر وقت خود را با نرم افزارهای تخصصی که به آن تسلط دارند صرف کرده در حالی که به سیستم عامل آشنایی خاصی نداشته و تنها در حد رفع نیازهای روزانه مانند مدیریت فایل، مرور صفحات وب و کارهایی از این دست از آن بهره می‌جویند. پس نیازی نیست برای مهاجرت به نرم افزارهای آزاد در اولین قدم به دنبال توزیع مناسب برای نصب باشید.
واقعیت آن است که تقریبا تمامی توزیع‌های لینوکسی مطرح در اجرا کردن برنامه‌ها با یکدیگر تفاوت چندانی ندارند اما بالاخره باید یک توزیع را برای جایگزینی ویندوز انتخاب کرد. بهتر است قبل از انتخاب توزیع مناسب اول درک کلی از مشخصات سیستم‌های سازمان خود داشته باشید. به طور مثال اگر میانگین رم سیستم‌های سازمان شما حدودا ۲۵۶ مگابایت است به این معنی است که سازمان شما از سیستم‌های قدیمی استفاده می‌کند پس بهتراست توزیعی مانند Lubuntu را انتخاب کنید تا از توان منابع سیستمی کامپیوترهای سازمان استفاده بهینه‌تری شود. اگر هم کامپیوترهای سازمان شما مشخصات متوسط یا خوبی دارند می‌توانید از توزیع‌هایی مانند Ubuntu، Mint، Elementary و یا توزیع بومی AriOS استفاده کنید.
قدم هفتم: انگیزه
تغییرات بزرگ انگیزه‌های بزرگ نیاز دارند. سعی کنید این انگیزه را برای کارمندان خود ایجاد کنید. برای آن‌ها کلاس‌های آموزشی برگزار کنید تا بهتر و سریع‌تر بتوانند با نرم افزارهای جایگزین کنار بیایند و برای کارمندانی که عملکرد بهتری در این کلاس‌ها دارند امتیاز‌هایی قایل شوید. سعی کنید تاجایی که می‌توانید از خود آن‌ها در این جایگزینی کمک بگیرید تا این تغییر برایشان آسان‌تر شود.
قدم هشتم: محکم باشید
برای شکستن سدّی که در برابر این تغییر بزرگ در سازمان شکل خواهد گرفت محکم باشید در غیر این صورت به جای شکستن این سد احتمالا خودتان یا سازمانتان شکست خواهید خورد. مهاجرت به نرمافزارهای آزاد کار کوچکی نیست که بتوانید آن را طی چندماه و بدون کوچکترین مشکلی با موفقیت به سر انجام برسانید. پس سعی کنید حوصله به خرج دهید، برنامه ریزی دقیق داشته باشید و در تصمیم گیری هوشیار باشید، زیرا اگر موفق شوید، توانسته‌اید فرهنگ سازمان خود را بهبود دهید.
موفق باشید 
