چاکرا یک توزیع گنو/لینوکس مبتنی بر آرچ است که حول محور Qt طراحی شده است و می‌توان گفت از GTK پاک است. این پروژه در ابتدا یک پروژه تفننی بود، اما امروزه به یک پروژه بزرگ و پرقدرت تبدیل شده و روز به روز از آرچ فاصله گرفته و حتی شامل مخازن مجزا از آرچ می‌باشد. یکی از ویژگی‌های مهم آن انتشار به صورت Half-Rolling Release است. این قابلیت به کاربر این امکان را می‌دهد که با سرعت، به سادگی و ضمن حفظ پایداری به آخرین نسخه به‌روزرسانی کند. در این شیوه کاربر از اطمینان بیشتری برای بروزرسانی سیستم برخوردار خواهد بود؛ بدین شکل که پکیج‌های حیاتی سیستم نظیر کرنل، درایورها، ایکس سرور و … پس از تست‌های طولانی مدت از مخازن تستینگ به مخازن اصلی منتقل خواهند شد. این مورد باعث می‌شود تا حدود زیادی از ضررهای شیوه‌ی Rolling Release کاسته شود. البته این مورد برای پکیج‌های عادی و بی‌خطر بشکل انتشار غلطان کامل خواهد بود.

Chakra در زبان سانسکریت، به معنای چرخ است. یکی از نکات قابل توجه برای ما ایرانی‌ها، می‌تواند نام‌گذاری Chakra 2011.02 با اسم رمز کورش (Cyrus) باشد. میز کار این توزیع آلمانی KDE است که توسط تیم چاکرا بهینه سازی شده است که پیش‌تر به آن KDE Mode گفته می‌شد و کاربران آرچ نیز قادر به استفاده از آن بودند. ولی با ایجاد تغییرات بنیادین و فاصله گرفتن چاکرا از آرچ، کاربران آرچ قادر به استفاده از میزکار بهینه شده توسط تیم چاکرا نیستند. جدید ترین نسخه‌ی این توزیع نسخه‌ی پایدار Chakra 2011.04 با اسم رمز Aida است. از دیگر تغییرات مهم در این نسخه می‌توان به استفاده از نسخه پایدار KDE ورژن ۴٫۶٫۵ که توسط تیم چاکرا بهینه سازی شده اشاره کرد. همچنین راه‌اندازهای گرافیکی دو کارت مطرح در بازار به نسخه‌های Catalyst 11.6 و NVidia 275 ارتقاء یافته‌اند.

نصب چاکرا

نصب و راه‌اندازی چاکرا در سیستم‌های ۳۲ بیتی و ۶۴ بیتی از طریق CD/DVD ISO image صورت می‌گیرد. در ابتدا ایمیج دریافتی را بر روی یک CD و یا DVD رایت می‌کنیم، با بارگذاری نصاب چاکرا، به صفحه‌ی انتخاب زبان آن هدایت می‌شویم، نصاب چاکرا شامل ۱۱ زبان است که در این لیست نام (آرژانتینی) هم به چشم می‌خورد. ولی آیا آرژانتینی واقعا یک زبان است؟

بعد از مرحله انتخابِ زبانِ نصب و راه‌اندازی، نصاب چاکرا کاربر را به انتخاب نحوه نصب هدایت می‌کند، اگر شما می‌خواهید از راه‌اندازهای غیر آزاد استفاده کنید گزینه « (Start (include nonfree drivers » را انتخاب کنید، در غیر اینصورت از گزینه‌ی اول یعنی « Start » استفاده کنید (در این حالت از راه‌اندازهای آزاد استفاده خواهد شد)، اگراز صفحه نمایش‌ قدیمی استفاده می‌کنید گزینه دوم « (Start ( old display » را انتخاب کنید.

اگر از نسخه‌ی DVD استفاده می‌کنید، بعد از این مرحله دو گزینه پیش روی شما قرار می‌گیرد که می‌توانید مشخص کنید که از چه کرنل (=هسته)ای استفاده شود.

1- هسته پایدار استاندارد Boot with standard Kernel

2- هسته با پشتیبانی بلند مدت Boot with lts-Kernel

بعد از طی مراحل اولیه نصب چاکرا، به قسمت اصلی نصب و راه‌اندازی، و بعد از صفحه خوش‌آمد گویی به مرحله تنظیمات حساب کاربری می‌رسیم. در این مرحله مشخصات نام کاربری، رمز عبور، و نام کامپیوتر خود را وارد می‌کنیم.

همچنین شما می‌توانید در این مرحله از نصب، چندین کاربر را برای کار در کامپیوتر تعریف نمایید.

مرحله بعدی، مرحله تنظیمات پارتیشن‌بندی و ایجاد نقطه‌های اتصال (Moint Point) است. در این توزیع اکثر فایل سیستم‌های موجود از قبیل ext 1,2,3,4 و xfs, jfs , reiserfs و فایل سیستم‌های سیستم عامل ویندوز شامل NTFS, FAT32و FAT 16 نیز پشتیبانی می‌شوند.

شما می‌توانید تنظیمات پیشرفته پارتیشن‌بندی را توسط گزینه‌ی Advanced انجام دهید. در Combo box مقابل نام هر پارتیشن، گزینه‌هایی برای تغییر نقطه اتصال پارتیشن تعبیه شده‌اند که می‌توانید با انتخاب آن، پارتیشن را به یک نقطه دلخواه متصل کنید.

سیستم فایل سیستم عامل‌های شبه یونیکس و یونیکس به صورت یک درخت وارونه، پیاده‌سازی شده است. در لینوکس چیزی با نام درایوهای A‎, ‏C‎‏, ‎‏‏D و … نداریم، تمام ابزارها و سیستم فایل‌ها شاخه‌هایی از این درخت وارونه هستند. مرکز این درخت ریشه یا root نام دارد. (اطلاعات بیشتر)

دیسک‌های سخت می‌توانند پارتیشن‌های مختلفی داشته باشند که هر پارتیشن می‌تواند با یک نقطه اتصال به سیستم شناسانده شود، مثلا می‌توانید یک پارتیشن برای آرشیو فیلم‌های خود با نام VIDEO بسازید و آن را به ‎/media/VIDEO متصل کنید و از طریق مسیر مذکور به آن دسترسی داشته‌ باشید.

میز کار

میز کار استفاده شده در توزیع چاکرا (۲۰۱۱.۰۲)، KDE نسخه ۴٫۶٫۵ است، بهبود و شخصی سازی‌های زیادی هم در پوسته‌ی میز کار و هم بر روی کارایی KDE انجام شده است.

تصویر پایین تصویری از میز کار KDE در چاکرا است:

از دیگر تغییرات رخ داده در این نسخه می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ارتقا به هسته‌ی پایدار لینوکس ۲٫۶٫۳۹٫۳
• ارتقا به Xorg ۷.۶ به همراه Mesa ۷.۱۰.۳ و Xorg-Server ۱.۱۰.۳
• به‌روزرسانی رابط گرافیکی CInstall (نرم افزاری جهت مدیریت و نصب بسته های نرم افزاری bundle)
• ارتقا برنامه‌ی مدیریت بسته‌های نرم افزاری AppSet به نسخه ی ۰٫۶٫۰
• و رفع یک سری از باگ‌ها در هنگام نصب و راه‌اندازی توزیع.

مدیریت بسته‌های نرم‌افزاری

در نسخه‌های قبلی، چاکرا همچون آرچ از pacman به همراه App Set Qt برای مدیریت بسته‌های نرم‌افزاری استفاده می‌کرد. اخیراً Akabei جای Pacman را در چاکرا گرفته است. لازم به ذکر است که مخازن چاکرا به طور کلی از مخازن آرچ جدا شده‌اند.

App Set Qt یک ابزار گرافیکی برای نصب بسته‌های نرم افزاری بر روی چاکرا و آرچ است. این ابزار هم در آرچ و هم در چاکرا قابل نصب است. کار با آن به راحتی کار با مدیرِ بسته‌های گرافیکی در دیگر توزیع‌های گنو/لینوکس است و نصب بسته‌های نرم‌افزاری از مخازن رسمی و یا CCR (در آرچ AUR) توسط آن به راحتی انجام می‌پذیرد.

همچنین در قسمت اختیارات (Options) می‌توانید به تنظیمات زیادی مانند اجرای برنامه در حالت تمام صفحه و یا انجام عملیات در پشت صحنه و… دسترسی داشته باشید. لازم به ذکر است که آیکون برنامه در System Tray قرار می‌گیرد که با کلید بر روی آن، پنجره App Set Qt نمایان می‌شود.

پیش از این گفتیم که این توزیع از GTK پاک است، سوالی که مطرح می‌شود این است که برنامه‌ها‌ی بر پایه‌ی GTK در این توزیع به چه شکلی اجرا می‌شوند. با توجه به این که بیشتر نرم‌افزارهای معروف همچون فایرفاکس، کرومیوم، گیمپ، فایلزیلا و… بر پایه‌ی GTK هستند و نمی‌توان به راحتی قید آنها را زد پاسخ به این سوال ضرورت بیشتری پیدا می‌کند. جواب این سوال این است که برنامه های GTK توسط Boundle System نصب و اجرا می‌شوند. برای مثال فایرفاکس با تمام فایل‌های مورد نیازش بدون اینکه هیچ فایلی را در سیتم شما نصب کند اجرا می‌شود. ارایه توضیحات بیشتر در این حوزه خارج از حوصله این مقاله است، شما می‌توانید اطلاعات بیشتر را از سایت چاکرا دریافت کنید. نصب و مدیریت Boundleها توسط Boundle Manager که یک ابزار گرافیکی است انجام می‌شود.

از دیگر مسایل انتقال بیشتر نرم‌افزارهای GTK همانند LibreOffice و Firefox به Qt است که توسط تیم چاکرا صورت گرفته است. این کار باعث می‌شود که ظاهر و امکانات این ابزارها هماهنگی بیشتری با میز کار KDE داشته باشند. ایده‌ی خالص سازی سیستم‌عامل از GTK، بسیاری از وفاداران به QT را خشنود ساخته است. همچنین نسخه ۵ Firefox -Qt در مخازن ناپایدار چاکرا قرار دارد (در زمان نگارش این مقاله) و در آینده‌ای نزدیک به مخازن رسمی و پایدار انتقال می‌یابد که این خبر بسیار مهمی برای طرفداران مرورگر محبوب فایرفاکس و میز کار KDE خواهد بود.

نکات پایانی:

چاکرا دیگر تنها یک توزیع نوپا و در حال آزمایش نیست و به پایداری کاملاً رضایت بخشی رسیده است. در این توزیع ایده‌های کاملاً نویی پا گرفته‌اند که بین دیگر توزیع‌های گنو/لینوکس کاملاً منحصر به فرد هستند. یکی از این ویژگی‌های پاک بودن از GTK و هماهنگی کامل با QT و همچنین سیستم Boundle این توزیع است. ویژگی Half-Rolling Release نیز می‌تواند به‌روز بودن را همراه با امنیت و پایداری بیشتر، نسبت به سایر شیوه‌های انتشار، برای سیستم شما به ارمغان بیاورد.

توزیع چاکرا معمولا به کاربرانی که علاقه‌مند به آرچ بودند ولی توانایی سر و کله زدن با سیستم را نداشتند پیشنهاد می‌شد. ولی در حال حاضر این توزیع به جایگاهی رسیده که می‌تواند به سادگی حتی کاربران آرچ را هم ترغیب کند.