خیلی وقتا بحث پیش میاد که «سیستم‌عامل زنده به چه دردی می‌خوره. حالا گیریم که اوبونتو از روی CD هم بالا اومد، غیر از نجات سیسم معیوب، چه دردیو دوا می‌کنه». اما خب از بحث‌های تکنیکی که بگذریم، گاهی این زنده بودن سیستم‌عامل می‌تونه خیلی به درد بخور باشه. شما یه فلش یا حد اقل پخش کننده‌ی موسیقی همراهتون هست همیشه ولی اگرم Laptop داشته باشین، همه‌جا که همراهتون نیست ولی خیلی چیزای اون رو همه جا نیاز دارین. مثل Firefox و برنامه‌های دیگه. خیلی جاها نیاز به سیستم امنی دارین تا با خیال راحت و دوری از هر Keylogger بتونید یه ایمیل چک کنید و خیلی محاسن دیگه. بد نیست که با سیستم عامل جیبی Slax آشناتون کنم. اول از توضیحات وب‌سایت اون شروع می‌کنم:

Slax، سیستم‌عامل لینوکس مدرن، قابل حمل، کوچک و سریع با رویکرد ماژولار و طراحی برجسته است. با وجود اندازه‌ی کوچک آن، Slax یک مجموعه‌ی وسیعی از نرم‌افزار‌های از پیش نصب شده را برای استفاده‌ی روزانه، از جمله رابط گرافیکی سازمان‌دهی شده‌ی خوب و ابزار‌های بازیابی مفید برای مدیران سیسم، فراهم می‌کند.

رویکرد ماژولار این امکار را به شما می‌دهد که به راحتی نرم‌افزار‌های دیگر را به Slax اضافه کنید. اگر فقدان ویرایشگر متن، ابزار شبکه یا بازی مورد علاقه‌ی خود را احساس می‌کنید، به راحتی ماژول آن نرم‌افزار را دریافت کرده و آن را در Slax کپی کنید، نیازی به نصب و تنظیم نیست.

خب فکر می‌کنم توضیحات کامل بود. اما حالا برای داشتن یه Slax روی حافظه‌ی قابل حملمون چکار باید کرد؟ به چیا نیاز داریم؟

• یک رسانه‌ی حافظه مثل USB Flash یا Music Player
• فایل slax-6.1.2.tar که در حال حاظر آخرین نسخست و می‌تونید به حجم 200 مگا بایت اون رو از این پیوند دریافت کنید.
• یک برنامه برای باز کردن فایل‌های tar. اگر نمی‌شناسین باید بگم که تقریبن تمام برنامه‌هایی که فایل رو فشرده می‌کنن می‌تونن این مدل آرشیو رو باز کنن. می‌تونید از اینجا برنامه‌ی رایگان و متن باز 7-Zip رو دریافت کنید.

برای شروع، اول راه اندازی توی Windows رو توضیح می‌دم:

• اول رسانه‌ی حافظه رو که به عنوان مثال USB Flash شماست رو به کامپیوتر متصل کنید و در صورت لزوم منتظر بمونید تا نصب شه. به عنوان مثال یک درایو به نام F: به کامپیوتر شما اضافه می‌شه.
• برنامه‌ی 7-Zip رو باز کنید (یا برنامه‌ی فشرده ساز خودتون رو) و فایل slax-6.1.2.tar رو باز کنید. (برای 7-Zip می‌تونید از قسمت مدیریت فایل که مرکز صفحست استفاده کنید).
• فایل رو Extract کنید به درایو USB Flash که برای مثال ما آدرس F:\ خواهد بود.
• به درایو مورد نظر برین (برای مثال ما، درایو F:) و بعد پوشه‌ی boot.
• توی اون پوشه، فایل bootinst.bat رو باز کنید. دقت کنید که با نام bootinst دو تا فایل وجود داره، ما به فایلی نیاز داریم که در انتهاش نوشته شده باشه .bat یا این که چیزی نوشته نشده باشه.
• یک صفحه‌ی مشکی نشون داده می‌شه که توضیحاتی در مورد نصبه:

=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
                         Welcome to Slax boot installer
=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=-=
  
This installer will setup disk F: to boot only Slax.
  
Warning! Master Boot Record (MBR) of the device F: will be overwritten.
If F: is a partition on the same disk drive like your Windows installation,
then your Windows will not boot anymore. Be careful!
  
Press any key to continue, or kill this window [x] to abort…

• بعد از خوندن توضیحات می‌تونید یک کلید رو از روی صفحه‌کلید فشار بدین تا نصب انجام بشه.

Setting up boot record for F:, wait please…
Disk F: should be bootable now. Installation finished.
  
Read the information above and then press any key to exit…

• اگر ماژول خاصی رو هم دریافت کردین، می‌تونید اون رو به پوشه‌ی F:\slax\modules انتقال بدین.
• کار تمومه. کافیه کامپیوتر رو Restart کنید و بهش بگین که می‌خواین سیستم‌عامل از روی حافظه‌های خارجی بارگذاری بشه. معمولاً وقتی که کامپیوتر روشن می‌شه می‌تونید از کلید F12 استفاده کنید یا از کلیدی که خود سیستم به شما معرفی می‌کنه توی همون صفحه‌ی ابتدایی استفاده کنید. در نهایت می‌تونید با زدن Delete یا F1 وارد تنظیمات Bios بشین و اولویت Boot رو برای دستگاه‌های خارجی یا USB ها بالا ببرین تا ابتدا برای بارگذاری سیستم، Bios سراغ رسانه‌های خارجی بره.
• کار تمومه! خسته نباشین. صفحه‌ی سبز و سفید Slax جلوی روی شماست.

اما کاربرای گنو/لینوکس چکار باید کنن؟ خیلی با مراحل بالا تفاوتی وجود نداره الا این که هر مرحله به جای برنامه‌ها و آدرس‌های ویندوزی، از معادل گنو/لینوکسی اون استفاده کنن.

• برای فایل tar در تقریبن تمام گنو/لینوکس‌ها ابزار گرافیکی و در تمام اونها ابزار خط فرمانی tar وجود داره و نیازی به 7-Zip نیست.
• در پوشه‌ی boot باید Script نصب که bootinst.sh هست رو با مجوز کاربر ریشه اجرا کرد.

اما بذارین از قابلیت‌ها و امکاناتی که می‌تونید با Slax داشته باشین بگم.

شاید جذاب ترین قابلیتی که یه Slax می‌تونه برای یه دانشجوی نرم‌افزار داشته باشه، داشتن یک Compiler به روز وقوی GCC برای Compile کردن برنامه‌هایی که به زبون C++ استاندارد نوشته می‌شه، باشه. من ترم 2 برای پروژه‌ی C++ برنامه‌ای که نوشتم، تمام و کمال با ابزار‌های Slax بود (از جمله ویرایشگر متن قوی kate) و برای ارائه هم، متن برنامه و فایل اجرایی اون رو، روی میزکار یه Slax گذاشتم و از اون با ابزاری که توی پوشه‌ی slax به نام make_iso هست، یک CD زنده درست کردم و به استاد دادم. با این کار هم نمره‌ی خودم رو گرفتم و گنو/لینوکس رو ترویج دادم!

این که شما می‌تونید به راحتی برنامه به Slax اضافه کنید و یک مجموعه‌ی بزرگ از نرم‌افزارها رو داشته باشین، شاید یک امکان بسیار خوب برای هر کاربر و نه تنها یک دانشجوی نرم‌افزاره. می‌تونید ماژول‌های Slax رو از این آدرس دریافت کنید.

یکی از قابلیت‌های جالب Slax امکانیه به نام PXE که هنگام بارگذاری سیستم‌عامل می‌شه با نام «Slax as PXE server» اون رو استفاده کرد. اگر بخوام به زبون ساده این امکان رو شرح بدم، اینه که اگر این قابلیت رو توی یک شبکه استفاده کنید، می‌تونید بدون هیچ رسانه‌ای و فقط از طریق شبکه، یک سیستم دیگه‌ای رو با Slax بارگذاری کنید. شاید بار‌ها مثل من براتون سوال پیش اومده باشه که Boot From Network رو چطور می‌شه به کار برد. جواب همین قابلیته.

یکی دیگه از قابلیت‌های Slax انعطاف پذیر بودن اونه. یعنی بدون این که از برنامه نویسی دانشی داشته باشین، می‌تونید Slax رو برای خودتون تغییر بدین. به عنوان مثال پوشه‌ی rootcopy که توی پوشه‌ی slax وجود داره یک نمونه از این انعطاف پذیریه. وقتی سیستم بارگذاری می‌شه، فایل‌های این پوشه به پوشه‌ی ریشه (/) کپی‌میشن. به عنوان مثال اگر توی همین rootcopy یه پوشه با نام Desktop درست کنیم و توی Desktop یک فایل به نام saar.txt داشته باشیم، وقتی سیستم‌عامل بارگذاری می‌شه، روی میز‌کار فایل saar.txt وجود خواهد داشت. برای پروژه‌ی ترم 2 که قبل از این گفتم، من متن و فایل اجرایی پروژه رو به این پوشه انتقال دادم تا وقتی سیستم‌عامل بارگذاری می‌شه روی میز کار باشه این فایل‌ها.

و در نهایت برای آموزش فوق‌العادست. شما هر بلایی که دلت خواست سر این Slax بیار. بعد وقت بارگذاری اون، گزینه‌ی «Slax Always Fresh» رو بزن. به همین راحتی یه Slax تازه دم دست شماست!

و در نهایت بگم این رو که باید Slax رو امتحان کرد تا از امکاناتش و حتی به قول خود Slax از Cheat Codes هاش آگاه شد. Slax رو حتی می‌شه روی Hard دیسک نصب کرد (چیزی که من پیشنهاد نمی‌کنم) و از اون روی Hard Disk استفاده کرد. ساختار Slax ساختار مناسبیه برای کسانی که می‌خوان روی تولید یک سیستم‌عامل وقت بذارن و می‌تونه منبع اطلاعاتی خوبی برای اون‌ها باشه.

پ.ن: امیدوارم تونسته باشم جواب این دیدگاه رو بدم.

به‌روز رسانی:

من نمی‌دونستم که قبل از این هم در مورد Slax نوشتم.