امروزه فعالیت های روز افزونی در زمینه ی متن باز و اوپن سورس میبینیم و این باعث خوشحالیه که هر روز بر تعداد کاربران لینوکس اضافه میشه.

یکی از مهمترین دلایل اصلی زیاد شدن کاربرهای لینوکس رو میشه زیاد شدن منابع فارسی زبان دونست که کار رو برای ورود تازه کاران به دنیای متن باز  راحت تر شده.

مدتی پیش بر این شدم که با دوست و همکار خوبم ( مدیر سایت لیبوکس ) صحبتی پیرامون کار و پروژه ی فعلی لیبوکس داشته باشم و در آخر با اصرار زیاد تونستم رضایت ایشون رو نسبت به مصاحبه جلب کنم.

- لطفاً خودتان را برای خوانندگان سایت معرفی کنید؟

به تماشا سوگند و به آغاز کلام و به پرواز کبوتر از ذهن، واژه ای در قفس است.

درود بر «لینوکس سیزن»، جامعه کاربران ایرانی و علاقه مندان به گنو/لینوکس و اوپن سورس

اینجانب فرشید نوتاش حقیقت متولد ۸ فروردین ۱۳۶۳ صادره از تهران، فارغ التحصیل رشته کارشناسی کامپیوتر – نرم افزار از دانشگاه آزاد واحد تفرش (۸۷-۸۲) می باشم.

پس از فراغت از تحصیل به اتفاق خانواده به ارومیه مهاجرت کردم. در آنجا تحت نظر و حمایت یکی از فعالان طرح ملی لینوکس فارسی، که ساکن شهرستان ارومیه بودند، «اروم لاگ» را تأسیس نمودم، ولی متأسفانه به دلایلی که ترجیحاً و جسارتاً ذکر نخواهم نمود، بین اعضای مجموعه، اختلافاتی پیش آمد و به ناچار از لاگِ ارومیه جدا شدم. فعالیتِ لاگ تا مدتی منحل بود و هم­ اکنون به نظر می رسد که «اروم لاگ» در حال احیاسازی مجدد است؛ اما از چند و چون فعالیتشان هیچ اطلاعی ندارم.

سپس (اواخر خرداد ۹۳) بطور انفرادی به یکی از شهرهای نسبتاً نزدیک به تهران نقل مکان نمودم. گفتنی است که عدم ذکر دقیق نام شهر، دلیل موجهی دارد که در آینده ای نه چندان دور بازگو خواهم نمود.

در دوران دانشجویی تقریباً شغل خاصی نداشتم و در دوران پس از تحصیل نیز (در ارومیه) می توان به تنها شغل قابل توجهی که استناد کرد، مدیریت و اداره دفتر فنی (خدمات کامپیوتری و دانشجویی) طی چند سال است که در مغازه ای کوچک و استیجاری انجام می گرفت.

در شهر جدیدی که ساکن هستم، بیشتر از طریق تدریس علوم کامپیوتر و فعالیتهای پروژه ای (بر فرض مثال «طراحی سایت») امرارمعاش می کنم و از آرامش حاکم بر زندگی ام نهایت رضایت خاطر را دارم.

- چگونه با سیستم عامل گنو/لینوکس آشنا شدید؟

کارآموزی بنده در دانشگاه صنعتی شریف سپری شد. اگر حافظه درست یاری کند نیمسال اول سال ۸۶ بود. اگر دقیقتر عرض کنم شرکتی با عنوان «شرکت فناوری اطلاعات و ارتباطات متن باز» واقع در مرکز رشد دانشگاه شریف که به تعبیری از مجریان اصلی پروژه های طرح ملی لینوکس فارسی نیز محسوب می شد. در این شرکت بعنوان کارآموز فعالیت خود را آغاز کرده و در آن زمان برای اولین بار بطور عملی و بصری با سیستم عامل گنو/لینوکس (به ترتیب توزیعهای Redhat، Fedora و Ubuntu) آشنا شدم و با اعتماد به توصیه مافوق خود (مدیرعامل شرکت) سعی نمودم تا با سیستم عامل گنو/لینوکس درگیر شوم و پس از مشاهده مستند ویدئویی «انقلاب متن باز» (Revolution-OS) شخصاً نیز به تفکری که با تعاملاتِ تعاون محور شکل گرفته بود، علاقه مند شدم.

از منظری میتوان نقطه آغازین فعالیت را پس از مشاهده فیلم «انقلاب متن باز» دانست!

- دلیل اصلی ماندگاریتان پس از بروز علاقه ای نسبی نسبت به گنو/لینوکس در عرصه اوپن سورس چه بود؟

لازم می دانم یادی هم از استاد «آلن باغومیان» کنیم که مطمئناً لینوکس کشور بیش از آنچه به نظر می رسد به ایشان مدیون است. زمانی که بنده با این سیستم عامل آشنا شدم تنها انجمن (Forum) فارسی زبان که تازه کاران لینوکسی امکان یافتن پاسخِ سوالات خود را در آن داشتند، سایت معروف و محبوب «تکنوتاکس» (Technotux.org) بود. همانطور که واقفید موسس «تکنوتاکس» جناب باغومیان بودند. قاعدتاً بنده هم از اولین جایی که کمک گرفتم «تکنوتاکس» بود. اصلاً قصد دادن شعار را ندارم، (چرا که این خود، یک اصل است؛ نه یک شعار!) اما اولین نکته ای که نظرم را جلب نمود، شعار سَر درِ سایت با محتوای «گنو/لینوکس تنها یک سیستم عامل نیست؛ گنو/لینوکس یک فرهنگ است.» بود و پس از طرح سوالاتم شخصی با نام کاربری Nautilus در ارائه راهنمایی به بنده در جایگاه یک تازه کار، اصطلاحاً سنگ تمام گذاشت و در آنجا بود که معنای عمیق آن عبارت را کاملاً لمس کردم و به جناب Nautilus (که امیدوارم همواره سرفراز و پاینده باشند) قول دادم که هر زمان که در لینوکس به جایی رسیدم به دیگران کمک کنم.

تصویر پُست مربوطه (واقع در این لینک) در ادامه قابل مشاهده است:

Nautilus

شاید دلیل اصلی ماندگاری، هم نوع دوستی و فرهنگ غنی باشد که در «گنو/لینوکس» و «اوپن سورس» حاکم است.

- لطفاً توضیحاتی درباره چگونگی پیدایش اولین پایگاه ایرانی مستندات گنو/لینوکسی تحت عنوان «لیبوکس» (Libooks.ir) ارائه دهید؟

با توجه به علایقم به مقدسترین موجودیت جهان، یعنی «کتاب»، تصمیم گرفتم علاوه بر کتابخانه عمومی که بر روی هارد کامپیوترم داشته و دارم، کتب گنو/لینوکسی را نیز جمع آوری و مطالعه نمایم. شاید شکست پروژه «اروم لاگ» انگیزه ای شد تا تصمیمی مبنی بر احداث کتابخانه ای گنو/لینوکسی بگیرم. فکر می کنم مابین یک تا دو سال پس از جدایی ام از «اروم لاگ» بود که «لیبوکس» عملیاتی شد. جالب است بدانید که در ابتدای امر تمامی اطرافیانم اعم از دوستان، آشنایان، اقوام و حتی خانواده، مورد تمسخر و نکوهش قرارم دادند ولی به کاری که ایمان داشتم (بدون توجه به اطرافیانم) ادامه داده و «لیبوکس» را تأسیس نمودم. در اوایل برخی از مقالات فارسی را از درون وبلاگ و سایتهای سایرین با رعایت حق مولف (نام نویسنده و نام سایت انتشاردهنده) شخصاً به فایل Pdf تبدیل کرده و در «لیبوکس» قرار می دادم؛ بدون آنکه نامی از خودم یا سایت «لیبوکس» در آن درج نمایم. از نمونه های بارز آن می توان به نوشته های جناب آقای «رضا بهروزی» اشاره نمود. همچنین اگر مقاله ای شامل نام سایتهای منفعت طلبی می بود که بدون اجازه، از ماحصلِ زحمات دیگری استفاده بِرَندی می کنند؛ از طریق ایمیل، با نویسنده تماس می گرفتم و خواستار ارسال فایل دستکاری نشده، می شدم و تا زمانی که مولف فایل را ارسال نمی نمود به هیچ عنوان فایل مخدوش شده را در «لیبوکس» قرار نمی دادم! در مورد کتب انگلیسی نیز تنها سیاستی که اتخاذ شده، نمی بایست قدیمی تر از سال ۲۰۱۰ می بود.

درواقع به هیچ عنوان فکر نمی کردم که از همان بدو تولد، «لیبوکس» با چنین استقبالی مواجه گردد. همیشه و همه جا عارض شدم و بارها و بارها بازگو خواهم نمود: «کار اصلی را در لیبوکس، نویسندگان انجام داده اند و مالکین اصلی این پایگاه نیز مخاطبینی هستند که همیشه مایه افتخار بوده اند.»

- دلیل انتخاب نام «لیبوکس» (Libooks) چه بود؟

واژه لاتین «Libooks» از ترکیب دو کلمه لینوکس (Linux) و کتاب (Book) تشکیل شده که حرف «s» در آخرِ کلمه بدین منظور لحاظ شده که آوای «س» را در آخر کلمه «لینوکس» اصطلاحاً پُر کند و در عین حال «کتاب» را نیز جمع ببندد و مستتراً به مفهوم «کتابخانه» اطلاق دارد. اگر توجه کرده باشید، عبارت فارسی «لیبوکس» هم در نوشتار و هم در گفتار شباهت بسزایی به سیستم عامل مورد بحث یعنی «لینوکس» دارد و فقط نقطه حرف «ن» به زیر آورده شده است! پسوند ir نیز اشاره به ملیتی که همیشه بدان فخر ورزیدم دارد.

- هدف اصلی پروژه «لیبوکس» چیست؟

هدف اصلی «لیبوکس» ایجاد قطبی اطلاعاتی برای مستندات گنو/لینوکسی است؛ بدین منظور که تمامی کتب و مقالات در یک نقطه جمع گردند تا دسترسی به منابع به سهولت انجام گیرد. همچنین سعی بر آن بوده است تا محتوای سایت به گونه ای باشد که مختص قشری خاص از جامعه کاربران گنو/لینوکس نباشد. درواقع «لیبوکس» بر پایه توزیع خاصی از لینوکس و یا محوریت جغرافیایی خاص از سرزمینمان (شهر، استان و …) بنا نشده است.

انسجام جامعه کاربری نیز هدف دوم محسوب می شده تا با نیم نگاهی به اختلافات جزئی مابین کاربران، نقطه اشتراکی بوجود آید که مورد پذیرش همگان باشد. تشخیص میزان موفقیت در این زمینه به عهده مخاطبان واگذار می گردد!

و در وهله سوم از تمامی سایتهایی که محتوای گنو/لینوکسی و اوپن سورس دارند بطور مطلق حمایت شده تا دلگرمی برای ادامه کارشان باشد. لینکهای ستون چپ سایت، گواهی بر این سخن است. قابل ذکر است که لینکهای مربوطه به هیچ وجه تبادل لینک نیستند و اگر سایتی لینک «لیبوکس» را قرار داده با اختیار تام و میل باطنی بوده است. هدف «لیبوکس» به هیچ عنوان بالابردن رتبه و آمار بازدید نبوده است. گفتنی است که درج لینکهای به بیرون (اصطلاحاً external) تا حد بسزایی در رتبه و رنکینگ سایت «لیبوکس» تأثیر منفی داشته اند. طراحان سایت و سئوکاران به این موضوع بیشتر واقفند.

- پس از حدود یک سال و نیم، وبلاگ «ترفندهای لینوکس» نیز (به شکل زیردامنه «SubDomain») در کنار پروژه موفق «لیبوکس» فعالیتش را آغاز کرد. با توجه به وجود آموزشهای گنو/لینوکسی در سایتهای فارسی زبان چه ضرورتی باعث شد تا این وبلاگ شکل بگیرد؟

همانطور که قبلاً هم در خانه دومم یعنی «لینوکس سیزن» عنوان نمودم، سایتها و وبلاگهای زیادی هستند که آموزشهای فارسی گنو/لینوکسی ارائه می دهند، اما بنده کمتر پایگاهی را دیدم که منحصراً به ارائه آموزش بپردازد. اکثراً اخبار، تحلیل، نقد، معرفی، فراخوان و … را نیز شامل می شوند. (توضیحات بیشتر در «لینوکس سیزن») از طرفی «ترفندهای لینوکس» بر آن بوده است که آموزشهایی ارائه دهد که در حال حاضر موجود نیستند و یا اندکند. مصداق سخنم را با این مطلب تأیید می کنم که تا بدین تاریخ، آموزش نصب گنو/لینوکس در وبلاگ «ترفندهای لینوکس» ارائه نشده است. چون به وفور در اینترنت یافت می شود. ابتدا نداشته ها ارائه شوند، سپس داشته ها را کاملتر ارائه خواهیم نمود!

همچنین در هر آموزش سعی بر آن بوده تا اینگونه فرض گردد که مخاطب اولین بار است که وارد وبلاگ می شود و اولین مطلبی است که مطالعه می کند. لذا توضیحات به تفصیل ارائه می شوند و در صورت نیاز به ارائه لینک به مطلبی دیگر، اولویت با مطالب قبلی «ترفندهای لینوکس» است!

همینطور مطالب از ابتدا به گونه ای نوشته می شوند که در پستهای آتی از آن استفاده گردد. (با هدف و دیدی بلندمدت)

آموزشهای وبلاگ «ترفندهای لینوکس» بیشتر جنبه عمومی داشته (مستقل از توزیع) و یا بر پایه توزیع «اوبونتو» ارائه می شوند و علت انتخاب «اوبونتو»، میزان گستردگی و محبوبیت آن در ایران است. نتیجتاً رضایت قشر بیشتری از مخاطبان جلب خواهد شد. ناگفته نماند که آموزشهای مرتبط با سایر توزیعات گنو/لینوکسی در برنامه های آینده وبلاگ «ترفندهای لینوکس» نیز قرار دارد. (در پُستِ «لیبوکسانه!» نیز توضیحاتی از اهداف و روند فعالیت وبلاگ «ترفندهای لینوکس» ارائه شده است.)

- پروژه «لیبوکس» و وبلاگ «ترفندهای لینوکس» را چه شخص/اشخاصی اداره می کنند؟ آیا تیم یا گروهی دارید؟

هم «لیبوکس» و هم «ترفندهای لینوکس» به طور انفرادی تأسیس شده و اداره می شوند. قاعدتاً پاسخ سوال دوم نیز منفی است؛ خیر، بنده تیم، مجموعه و یا گروهی ندارم.

- آیا تا به حال کسی داوطلب همکاری با شما (سایت «لیبوکس») شده است؟

پاسخ به نوعی «مثبت» است ولی جای بسی تأسف دارد. تقریباً تمام پیشنهادات همکاری که به اختیار و داوطلبانه ارائه شد، نگاهی آمرانه و لحنی تحقیرآمیز داشت. برای نمونه اشاره به ایمیلی با ادبیات و انشایی نه چندان زیبا دارم که محتوایی تقریباً اینچنین داشت: «من حاضرم بیام و سایت لیبوکس رو رونق بدم. من روزی چند ساعت وقت میذارم و کتابها رو توی سایت قرار میدم. مطمئناً در کنار من سایتت به خیلی جاها خواهد رسید. به ازاش چشمداشت زیادی ندارم، فقط مقدار کمی از دستمزدِ زمانی که صرف سایتت میکنم رو بهم بپرداز. نظرت رو بگو تا دستمزد پیشنهادی رو بهت بگم.» مابقی پیشنهادات نیز دارای تقریباً چنین منوالی بودند. (برخی تبادل لینک، برخی تبلیغات اسپانسری و …) اما نمونه نامبرده، شدیدترینشان محسوب می شد.

- فکر نمی کنید که کار گروهی نتیجه بهتری در پی خواهد داشت؟ چرا فعالیت خود را بطور گروهی ادامه نمی دهید؟

شاید در حالت کلی اینگونه باشد، اما از آنجایی که بنده در انجام کارها انسان فوق العاده وسواسی هستم، از اینکه مسئولیت بخشی از کار را بعهده دیگری وابگذارم، واهمه دارم؛ تا مبادا وظیفه محوله را بدرستی انجام ندهد. برای اینکه «لیبوکس» به نقطه حاضر برسد، توهینها، تحقیرها و ناملایمات بسیاری را متحمل شدم. سایتهای با رسمیت بالایی را می توان نام برد که در ابتدای پیدایش «لیبوکس» با اهانت و حقارت تمام، پروژه را محکوم کرده و حاضر نشدند آن را به رسمیت شناخته و در بین لیست سایتهای با محتوای اوپن سورس خود، آن را اصطلاحاً لینک کنند؛ ولی الان … بگذریم! گاهی سکوت، رساتر است. از این رو نگرانم که با حضور دیگری، «لیبوکس» به بیراهه برود!

در وبلاگ «ترفندهای لینوکس» نوع لحن بیانی آموزش (صرفنظر از سبک انشاء و رعایت درست گرامر و دستور زبان نگارشی) بسیار مهم است و به شخصه بعید می دانم که شخص دوم به این سادگی حاضر به رعایت آن شود.

دلیل دیگری که می توان بدان اشاره نمود، خاطره تلخی است که از کار گروهی در «اروم لاگ» داشتم. پروژه «لیبوکس» تقریباً یکسال پس از شکست «اروم لاگ» آغاز شد.

به نظر من اگر بناست کاری بصورت گروهی انجام شود، می بایست از همان ابتدا گروهی انجام گردد!

- آیا از این پروژه حمایتهای مالی صورت گرفته است؟ هزینه های لازمه چگونه تأمین می شوند؟

از پروژه «لیبوکس» هرگز حمایت مالی نشده است. حتی پیشنهادی هم داده نشده تا بتوان ولو در حدّ سخن بدان دلگرم شد!

تمامی هزینه ها، اعم از تمدیدهای سالیانه دامنه و هاست از هزینه های شخصی پرداخت می شوند و طراحی سایت نیز (که مطمئناً مملو از اِشکال و ایراد است) توسط شخصِ خودم صورت گرفته است. حتی برخی از کتب و مقالات خریداری شده اند. برخی از مقالات فارسی با هزینه شخصی تهیه شده اند. (لینک دانلود به ازای پرداخت) و بعضی از کتب انگلیسی نیز بمنظور جلوگیری از اتلاف وقت از سایتهای Leecher دانلود شده اند که آن نیز در جایِ خود و خصوصاً در درازمدت، هزینه بَر است.

- آیا تا به حال از طریق سایت «لیبوکس» درآمدی کسب نموده اید؟

هرگز «لیبوکس» به دنبال کسب درآمد نبوده است. اما گاهی اوقات نیازمند تأمین هزینه شده است. برای این کار سیاستی که در پیش گرفته شد، اینگونه بود که آرشیو کامل کتب و مقالات موجود در سایت (که دائماً به روز می شوند) بصورت یک دیسک DVD به فروش برسد. صادقانه معترف می شوم که تعداد DVDهای به فروش رفته کمتر از انگشتان دست است و فکر می کنم دلیل آن نوع قرارگیری فایلهای دانلودی است که حتی بعد از «ادامه مطلب» قرار داده نشده اند و راحتی مخاطب در اولویت دستور کار قرار گرفته است.

درباره اخذ تبلیغات هم خدمتتان عارض می شوم که تنها اقدامی که صورت گرفت درج بنر شرکت ارائه دهنده خدمات هاستینگِ سایت «لیبوکس» و نمایش آن برای چند ماه بود (درآمد به ازای کلیک یا عضو ثبت نامی جدید) و نتیجتاً حدود ۲۰۰۰۰ تومان (به تعداد دو مرتبه، مجموعاً ۴۰۰۰۰ تومان) درآمد کسب شد؛ ننتیجتاً به هیچ وجه به نقدینگی نرسید و در هنگام تمدید دامنه و هاست از اصل فاکتور کسر شده و مابه التفاوت آن پرداخت شد. فقط همین!

- چه تبلیغاتی در راستای شناسایی سایت «لیبوکس» به سایرین صورت گرفته است؟

تا به حال هیچ تبلیغاتی به معنای رسمی صورت نگرفته و دلیل اصلی آن عدم داشتن توانایی در فراهم سازی هزینه های آن بوده است. اما شخصاً در بسیاری از سایتها و فورومهای گنو/لینوکسی و همچنین اوپن سورس (مانند Joomla، WordPress) و یا با محتوای IT (حتی از نوع ویندوزی) اطلاع رسانی شده است.

برخی از سایتها نیز داوطلبانه به معرفی «لیبوکس» پرداختند. جا دارد که با کمال افتخار اعلام کنم که برای اولین بار و بدون توقع جناب آقای مهندس «سید حسینعلی حسینی» مدیریت محترم سایت بزرگ «لینوکس سیزن» بودند که از «لیبوکس» در همان ابتدا، حمایت نمودند (در اینجا) و همیشه و همه جا بنده را شرمنده و مدیون خود فرمودند.

همچنین سایت «راسخون» (در اینجا) نیز به معرفی «لیبوکس» پرداخته است.

همینطور می بایست از جناب آقای «عارف صفری»، مدیریت بزرگوار سایت «زندگی لینوکسی» که از «لیبوکس» بابت اولین حضورش در «جشنواره وب ایران» داوطلبانه حمایت نمودند، (طبق این لینک) صمیمانه سپاسگزاری کنم.

با عذرخواهی از تمامی سایتهای نامبرده به نظرم ارزشمندترین تبلیغاتِ صورت گرفته، شامل حال سرورانی می شود که بصورت محاوره ای به دیگران اطلاع رسانی می کنند که نمونه های بسیاری از آن در انجمنهای گفتگو، خصوصاً در مواقعی که یک تازه کار در پی منبعی برای مطالعه است، راهنماییهای این چنین صورت می گیرد: «برو توی سایت لیبوکس، کلی کتاب می تونی پیدا کنی.»

حمایت چشمگیری که از «لیبوکس» در «جشنواره وب ایران» شد، به مراتب بیش از تخمینی بود که بنده پیش بینی می کردم. با این که مقامی کسب نشد؛ نتیجه مطلوب، حداقل برای بنده گرفته شد.

از ریشه تا همیشه به مالکین اصلی «لیبوکس» که تمامی مخاطبین آن هستند، افتخار نمودم و اگر این دلگرمی ها و حمایتها نمی بود، چنین اندک موفقیتی نیز هیچگاه حاصل نمی شد.

- به نظر میرسد مدتی است که میزان فعالیت سایت «لیبوکس» و وبلاگ «ترفندهای لینوکس» اندکی پائین آمده و سایت دیر به دیر به روز می شود. لطفاً در این رابطه نیز توضیحاتی ارائه دهید؟

دلیل اصلی آن می تواند درگیری های شخصی باشد که بی ارتباط با مبحث گنو/لینوکس نیست! در حال حاضر درگیر پروژه های اوپن سورس عظیم تری هستم که متأسفانه تمام روز بنده را به خود اختصاص داده و تقریباً فرصتی برای مابقی کارها باقی نمی ماند. نهایتاً یک الی دو هفته دیگر وقت آزادتری خواهم داشت و به قول معروف جبران مافات خواهم نمود.

از طرفی هم بی لطفی های برخی از همکاران در دلسردیهای موجود بی تأثیر نبوده است. بی آنکه نامی از سایت یا شخص خاصی برده باشم، اعلام می کنم که بارها و بارها و مکرراً از برخی از سایتهای پرمخاطب درخواست شده تا مطالب موجود در سایت خود را بصورت pdf به ایمیل بنده، ارسال کنند تا تحت نام و مرجعیت خودشان در کتابخانه «لیبوکس» قرار گیرد؛ که در جواب با لحنی طلبکارانه و نه چندان مقبول پاسخ دادند که: «اگر موردپسند است، چرا خودتان آن را بصورت pdf تبدیل نمی کنید و در سایتتان قرار نمی دهید؟!»

- انتقادی که گاهی اوقات بر سایت «لیبوکس» وارد شده رعایت نکردن لایسنسها در ارائه مستندات گنو/لینوکسی است. آیا دلیل خاصی برای رعایت نکردن این قانون وجود دارد؟

همانطور که در قسمت Footer سایت مشاهده می نمایید، عبارت Copyleft درج شده و طبق معنای آن در ذکر نام نویسنده، نام سایت انتشاردهنده و عدم اِعمال تغییرات در فایل اصلی (pdf) هیچ قصوری صورت نگرفته است؛ همچنین کتبی که دارای لایسنس Copyright هستند و برای تأمین آنها می بایست هزینه صرف شود، بطور رایگان در سایت قرار داده شده اند. دلیل انجام این کار را با استفهامی انکاری ارائه می دهم: «آیا از داخل کشور، امکان خرید کتاب لایسنس دار وجود دارد؟!»

قابل ذکر است که انتشارات SAMS به «لیبوکس» ایمیلی با محتوایی اخطارگونه جهت رعایت ننمودن حق «کپی رایت» ارسال کرده بود، که با توجه به عدم نارضایتی سایت مرجع، فایل مربوطه از «لیبوکس» حذف شد. (مانند این کتاب) اگر کمی خوشبینانه تر به موضوع بنگریم، این مسئله می تواند نشاندهنده توجه و حساسیت سایتهای خارج از کشور به سایت ایرانی «لیبوکس» باشد.

کتب فارسی نیز در اصل همگی رایگانند که مطمئناً «لیبوکس» امانتداری را در ذکر نام مولف و عدم اِعمال تغییرات در محتوای فایلها، بطور کامل رعایت نموده است.

- نحوه گردآوری مستندات الکترونیکی (خصوصاً مستندات فارسی) به چه ترتیب است؟

بخش اعظمی از مستندات مطمئناً از طریق جستجوی اینتنرنتی بدست می آیند، اما لازم می دانم که توضیحاتی راجع به چگونگی روند جستجو ارائه دهم.

نام کتب انگلیسی ابتدا در سایتهای پرمخاطب (خصوصاً لینوکسی) یافت می شوند که مطمئناً این سایتها به ازای پرداخت وجه الکترونیک فایل را ارائه می دهند! پس از یافتن نام فایل pdf، این بار جستجوی اینترنتی براساس نام کتاب انجام می شود که در اکثر موارد، فایل رایگان یافت می شود.

مستندات فارسی نیز یا در سایتهای دیگر موجود است یا از برخی سایتها درخواست می شود؛ مانند همایشهای گنو/لینوکسی و اوپن سورس (بر فرض مثال ZConf) که اکثر عزیزان نهایت همکاری را با «لیبوکس» انجام داده اند. سپاس از یکایکشان. برخی از فایلها نیز که بصورت «پایان نامه» برای فروش قرار داده شده بودند. (البته با نام نویسنده) با هزینه شخصی خریداری شده و در «لیبوکس» قرار گرفته است.

- آیا با نویسندگان کتب فارسی، بطور مستقیم در تعامل و ارتباطید یا صرفاً به گردآوری کتبی که در سطح اینترنت موجودند می پردازید؟

در اوایلِ فعالیت، از اکثر نویسندگانی که ایمیل خود را در مستند الکترونیکی درج کرده بودند، اجازه کسب می شد و با توجه به بازخوردهایی که طی چندین ماه گرفته شد، (بدون داشتن حتی یک نظر مخالف) به این نتیجه رسیدم که ضرورتی به این کار نیست و بهتر است وقت آن را صرفِ سایر فعالیتهای مرتبط با اهداف «لیبوکس» نمایم.

همینطور به نویسندگانی که فایلهای دستکاری شده در اینترنت داشتند؛ درخواستی مبنی بر ارسال فایل بدون تغییر، فرستاده می شد. منظور از فایلهای دستکاری شده فایلهایی است که سایتهای ارائه دهنده فایلِ دانلود، لوگو و نام سایت خود را بدون اجازه مولف در pdf قرار می دادند و از زحمات دیگران استفاده ابزاری می نمودند!

پس از جمع آوری بخش اعظمی از کتب فارسی موجود در سطح اینترنت، تسلطی نسبی بر چند و چون منابع فارسی پیدا کرده بودم. این امر باعث می شد تا اگر در وبلاگی مطلبی نوشته شده بود که در منابع «لیبوکس» موجود نبود، با مدیر سایت/وبلاگ مربوطه تماس می گرفتم و درخواست ارسال فایل pdf آن را می نمودم. خوشبختانه اکثریت قریب به اتفاقشان نهایت همکاری را با «لیبوکس» انجام دادند و بازخورد مهمتری که گرفته شد، اینگونه بود که ماههای آتی سایر تألیفات خود را به «لیبوکس» میفرستادند. و اولین افتخاری که نصیب «لیبوکس» شد شاید نقش تشویقی بود که برای نویسندگان داشت.

همچنین برخی نویسندگان با مشورت «لیبوکس»، موضوع مستند بعدی خود را انتخاب می کردند. حتی یکی از نویسندگان فوق العاده متخصص و مسلط ایرانی (که اجازه ذکر نامشان را ندارم) از بنده جهت ترجمه راهنمایی خواستند و پس از ارائه فایل کتاب پیشنهادی به تبع آن عدم موافقت نویسنده خارجی با ترجمه رایگان آن (به دلیل ذکر لایسنس Copyright در فایل انگلیسی) چند ماه بعد کتاب الکترونیکی دیگری را به «لیبوکس» ارسال کردند و به بنده متذکر شدند که با کسب اجازه از نویسنده کتاب پیشنهادی، مجموعه مقالات موجود در وبلاگ ایشان را ترجمه کرده و بصورت یک مستند الکترونیکی واحد تدوین نموده اند.

حقیقتاً فرهنگ اوپن سورس، فرهنگ همین اعتمادی است که افراد حتی برای نظرات یکدیگر قائلند.

- با توجه به رسالتی که این سایت، در زمینه ارائه کتاب پیش گرفته، آیا تا به حال سایت «لیبوکس» اقدام به تولید و تدوین مستند الکترونیکی که منحصر به خودش باشد، نموده است؟

در حال حاضر با کمک جناب آقای «سجاد دوستی کفراج» دارای مدرک کارشناسی ارشد و از اساتید دانشگاهی، با مهارت و تسلطی مثال زدنی در امر ترجمه متون انگلیسی، (با داشتن سابقه چند دوره تدریس دانشگاهی، آزاد و …) برای اولین بار متن اساسنامه جهانی تشکیل لاگ (لینک مرجع) را به زبان شیرین فارسی ترجمه نمودیم که به زودی در «لیبوکس» بطور رایگان در دسترس عموم قرار خواهد گرفت؛ و مفتخراً اعلام می دارم که این اولین تدوین اختصاصی «لیبوکس» خواهد بود.

همچنین خودِ بنده نیز در حال تدوین کتاب الکترونیکی هستم که مشابه آن در بین کتب فارسی هنوز موجود نیست. احتمالاً تا چند ماه آینده به اتمام برسد. مطمئناً هر دو تألیفات نامبرده، تحت انتشار «لیبوکس» ارائه خواهند شد.

- از چه توزیع گنو/لینوکسی استفاده می­کنید؟ دلیل انتخاب خود را نیز توضیح دهید.

هم اکنون از توزیع مشهور اوبونتو استفاده می کنم. دلیل اصلی این انتخاب، همانطور که پیشتر نیز ذکر شد، میزان محبوبیتی است که در بین ایرانیان دارد. نتیجتاً هم متقاضیِ این توزیع بیشتر خواهد بود، هم منبع آموزشی (مانند ایبوک، وبلاگ، فوروم و …). از طرفی هم مطالبی که در وبلاگ «ترفندهای لینوکس» آموزش داده می شوند، نیازمند بستری برای آزمایشند که قاعدتاً مرا وادار می سازد تا توزیع گنو/لینوکسی خود را اوبونتو انتخاب نمایم.

- در حال حاضر مشغول چه فعالیتی در زمینه های گنو/لینوکسی و اوپن سورس هستید؟

شهر جدیدی که در آن ساکنم از منظر فعالیت گنو/لینوکسی تا به حال برای بنده خیلی خوش یُمن بوده است! مهمترین فعالیتی که در حال انجام آن هستم، تدریس درس «آزمایشگاه سیستم عامل» در دانشگاه فنی و حرفه ای (برای مقطع کاردانی) است که بناست توزیع گنو/لینوکس اوبونتو تدریس شود.

همینطور در چندین آموزشگاه کامپیوتر دوره های مختلف اوپن سورس (مثل لینوکس، WordPress و …) برگزار شد که استقبال خوبی را در پی داشت.

شایان ذکر است که در حال تدوین سبک تدریسی تحت عنوان «تدریس به سبک اوپن سورس» هستم که تا حد بسزایی نتیجه مطلوبی در پی داشته است. جسارتاً جزئیات آن پس از ثبت ارائه خواهد شد!

همچنین در شُرُف تأسیس انجمن کاربران لینوکس در شهر محل سکونتم هستم که فعلاً بسترسازی ها و رفع مشکلات ابتدایی قبل از اجرایی شدن در اولویتند.

در حال ترجمه کتابی با محتوای گنو/لینوکسی (البته چاپی، نه الکترونیکی) با کمک استاد «سجاد دوستی کفراج» هستم که حداقل شش ماه دیگر به اتمام خواهد رسید. این کتاب نیز تا به حال در نشریات ایران، بصورت ترجمه فارسی ارائه نشده است.

چندین ایده عملیاتی اوپن سورس نیز در سر دارم که حداقل شش ماه آینده (البته اگر مشکلی پیش نیاورند!) اصطلاحاً کلید خواهد خورد. این پروژه ها نیز تا به حال در ایران عملیاتی نشده اند.

- لطفاً اگر نکته یا سخنی با خوانندگان «لینوکس سیزن» دارید بیان کنید.

ابتدای امر از «لینوکس سیزن» نهایت تقدیر و سپاس را دارم. به نظر بنده بزرگی یک سایت یا رسانه به بزرگی جمعیت مخاطب و تعداد هواداران آن نیست؛ بلکه این اصل به بزرگی عملکردش باز میگردد. عملکرد چندین ساله «لینوکس سیزن» همواره نشان داده که حامی تمامی افراد جامعه ایرانی گنو/لینوکس بوده و هست بی آنکه غرض یا منّتی را در این راستا بر دیگری متحمل سازد. قطعاً دلیل اصلی موفقیت چشمگیر «لینوکس سیزن» همین نگاه نوعدوستانه و آرمانگرایانه وی بوده است. با سری بالا و سینه ای ستبر، مفتخرم که اولین مصاحبه خود را با «لینوکس سیزن» انجام داده ام.

سخنی نیز با جامعه کاربری داشتم، بدین شرح که:

در تمامی جهان محوریت فعالیتهای اوپن سورس در دستان کاربران است؛ نه لزوماً شرکتها و برندهای بزرگ یا دولتمردان و سیاستمدارانِ فلان سازمان یا کشور. همانطور که گنو/لینوکس و فرهنگ غنی اش از دل جامعه کاربران متولد شد، پشتیبانی آن را نیز مردم جهان انجام می دهند. لذا هیچگاه خود را کوچک نشمرده و به قول معروف دست کم نگرفته و به کاری که بدان ایمان دارید ادامه دهید. روزی خواهد رسید که صندلی نشینانی که با نگاهی از بالا و محقرانه به شما می نگرند، با نگاهی حداقل از روبرو به همکاری با تخصص و آرمانتان خواهند پرداخت. به نظر بنده بخش اعظمی از بزرگان لینوکس کشورمان از دل جامعه کاربری بوده و هستند، از جمله استاد «آلن باغومیان» (خالق «پارسیکس»، توزیعی که در توزیعات بومی بی شک انقلابی شگرف ایجاد نمود.)، جناب مهندس «بهنام توکلی» (به حداقلهایی که اشاره میتوان نمود مرکز گنو/لینوکس «سی تو» و «سلام دنیا» اولین نشریه متن باز ایران است) جناب مهندس «سید محسن سعیدی» (از اساتید و مدرسان بزرگ گنو/لینوکس و از بنیانگذاران پروژه «پارسیدورا»)، جناب مهندس «مهدی فتاحی» (سازنده توزیع ایرانی «آریوس»)، جناب مهندس «سعید رسولی» (سازنده و توسعه دهنده بهینه ترین تقویم ایرانی با نام «StarCalender»)، جناب مهندس «محمد رضا حقیری» (جوانترین سازنده ایرانی توزیع بومی تحت عنوان «جبیر» که متولد سال ۱۳۷۵ هستند)، جناب مهندس «محمود پهلوانی» (یکه تاز تألیفات و مستندات «خط فرمان» و «اسکریپت نویسی»)، جناب مهندس «ایمان امینی» (مولف کتب توزیعهای «آرچ» و «مینت») تمامی اعضای لاگهای کشور و برگزارکنندگان جشنهای نصب، همایشها، کارگاههای گنو/لینوکسی و سرورانی که ضمن عذرخواهی، به دلیل تعجیل و عدم داشتن حضور ذهن کافی، نامشان ذکر نگردید.

جامعه کاربری فاقد هر گونه حمایتی هم که باشد، دارای همبستگی و انسجامی ناگسستی است؛ بهتر آن است که دلگرم به داشته هایتان باشیم، تا دلسرد از ناملایمات دیگران! از این رو به ثروت و سرمایه هنگفتی که دارم (دوستانم در جامعه گنو/لینوکس) میبالم و به سادگی و به هیچ بهایی آن را از دست نخواهم داد.

زیاده عرضی نیست.

گنو/لینوکسی و برقرار باشید.

با سپاس فراوان، «فرشید نوتاش حقیقت»