سلام :)
نقشه ذهنی یکی از موثرترین روش‌ها بیان ایده‌ها، نظرات، فعالیت‌ها و گسترش آن‌ها است. این مقاله به تعریف نقشه ذهنی پرداخته و در ادامه یکی از بهترین نرم افزارهای مورد استفاده در این زمینه را معرفی و آموزش خواهد داد.
نقشه ذهنی چیست؟
نقشه ذهنی روشی برای ترسیم ایده‌ها، نظرات و فعالیت‌ها بدون در نظر گرفتن ساختار معمول نگارش خطی و اولویت‌بندی آن‌ها است. در این روش موضوعات به صورت خیلی خلاصه به صورت سلسله مراتبی حول یک محور خاص گسترش می یابند. در زیر نمونه یک نقشه ذهنی کشیده شده توسط دست را مشاهده می کنید:
این روش نگارش باعث می شود که افراد به سرعت یک ایده را گسترش داده و موضوعات مرتب با آن را در کنار هم گردآوری کنند. مهم ترین ویژگی و فایده نقشه ذهنی درک ساده و سریع موضوع اصلی است.
نرم افزار FreeMind
FreeMind (فری مایند) نرم افزاری برای کشیدن نقشه ذهنی می باشد که به زبان جاوا و تحت مجوز GPL (متن باز و آزاد) منتشر شده است. این نرم افزار بر روی سیستم عامل های ویندوز، لینوکس و مک (Mac OS X) با استفاده از JVM (ماشین مجازی جاوا) اجرا می شود.
برخی از ویژگی های این نرم افزار
- ذخیره سازی اطلاعات در قالب XML با فرمت .mm
- خروجی نقشه ذهنی با فرمت‌های HTM، PDF، Flash و...
- خروجی نقشه ذهنی با فرمت‌های تصویری PNG, JPEG و SVG
- برچسب زدن گره ها با استفاده از آیکون
- کشیدن ابر دور چندین گره خاص برای دسته بندی کردن آن‌ها
- فرمت کردن خودکار نقشه ذهنی با توجه به سطح گره‌ها
- جستجو در قسمت‌های مختلف نقشه ذهنی
- ایجاد لینک به فایل و صفحات وب در گره‌ها
- امکان خنثی کردن کارهای انجام شده (undo)
- امکان Drag'n Drop (دراگ و دراپ کردن) برای کپی برداری از گره‌ها
- حالت فایل (File mode) برای دیدن فایل‌ها و دایرکتوری‌های موجود در سیستم به صورت نقشه ذهنی
- امکان کشیدن نقشه ذهنی بدون استفاده از ماوس
- امکان کشیدن نقشه ذهنی رمزگزاری شده برای حفاظت بیشتر
- پشتیبانی از تب (Tab) برای بازکردن چندین نقشه ذهنی در یک پنجره
نیازمندی‌های نصب
• نسخه ۱.۴ یا جدیدتر JRE
• ۱۳ مگابایت فضای خالی بر روی دیسک سخت (هارد دیسک) به منظور نصب FreeMind و پلاگین های پیش فرض آن
• ۵۱۲ مگابایت RAMالبته برای کشیدن نقشه های ذهنی بزرگ تر نیاز به رم بیشتری دارید.
نصب JRE
برای نصب JRE آخرین نسخه آن را از صفحه Java SE Downloads دریافت کنید. با توجه به تحریم ایران و عدم دسترسی به دریافت فایل از سایت اوراکل، کاربران داخل ایران می توانند نسخه های مورد نیاز خود را از لینک های زیر دریافت نمایند:
کاربران ویندوز
• JRE 1.6.0.24 (32-bit)
• JRE 1.6.0.24 (64-bit)
کاربران لینوکس
در بیشتر مخازن نرم افزاری توزیع های گنو/لینوکس این بسته وجود دارد. به عنوان مثال کاربران اوبونتو ۱۰.۱۰ می توانند با استفاده از دستور زیر ماشین مجازی جاوا را نصب نمایند:
[bash]sudo apt-get install sun-java6-jre[/bash]
نصب FreeMind
نخست نسخه مخصوص سیستم عامل خود را از صفحه دانلود سایت FreeMind دریافت کنید. در زیر لینک‌هایی برای دریافت سریع نسخه ۰.۹ این نرم افزار آمده است:
• دریافت برای ویندوز
• دریافت برای Mac OS X
• دریافت برای گنو/لینوکس توزیع دبیان و سایر توزیع های DEB-based مانند اوبونتو
• دریافت برای گنو/لینوکس توزیع سوزه و سایر توزیع های RPM-based مانند فدورا
نکته: FreeMind در بسیاری از مخازن توزیع های گنو/لینوکس وجود دارد. توضیحات بیشتر در مورد نصب در لینوکس.
شروع به کار با FreeMind
قبل از هر چیز باید موضوعی را که قصد دارید در مورد آن نقشه ذهنی بکشید را انتخاب کنید. به عنوان مثال در این بخش ما موضوع Computer programming را انتخاب کرده ایم. هدف اصلی جمع کردن موضوعات کلی مرتبط با آن می باشد. در زیر مراحل ایجاد و کامل کردن یک نقشه ذهنی در این باره را با هم دنبال می کنیم.
۱- ایجاد یک نقشه ذهنی: از منو File گزینه New را انتخاب کنید.
۲- تغییر موضوع پیش فرض به Computer programming: کافیست بر روی `New Mindmap` کلیک کرده و موضوع را به Computer programming تغییر دهید. بعد از تغییر کلید Enter را وارد کنید.
۳- گسترش موضوعات حول محصور اصلی: با انتخاب گزینه `New Child Node` از منو `Insert` یا فشردن دکمه `insert` یک گره جدید ایجاد کرده و محتوای آن را به دلخواه پر کنید.
۴- با انتخاب گزینه `Automatic Layout` از منو `Format` می توانید ظاهر نقشه ذهنی را خودکار تنظیم و زیباتر کنید.
۵- مرحله ۳ را بر روی گره‌ها و موضوع اصلی آن قدر ادامه دهید تا نقشه ذهنی‌تان را کامل کنید:
۶- شخصی سازی نقشه ذهنی: شما می توانید گره های مختلف را با کشیدن جابجا کنید. همچنین می توانید آیکون های مختلف را به گره ها اضافه کنید.
۷- برای ذخیره کردن نقشه ذهنی کافیست گزینه Save را از منو File انتخاب کنید.
۸- برای گرفتن خروجی (Export) از نقشه ذهنی، فرمت مورد نظر را از گزینه export در منو فایل انتخاب نمایید.
* شما می توانید نقشه ذهنی Computer programming را دریافت کنید.
کلیدهای میانبر
یکی از ویژگی هایی که باعث می شود کشیدن نقشه ذهنی منجر به طوفان فکری شود، سرعت توسعه گره ها و در نتیجه موضوعات در آن است. به همین جهت استفاده از کلید های میانبر برای افزایش سرعت عمل در نگارش نقشه ذهنی بسیار موثر است. تصویر زیر کلیدهای میانبر نرم افزار FreeMind را نشان می دهد:
پیوندها
موفق باشید 8-)
