elementary OS از توزیع‌های محبوبی است که به عنوان یکی از خاص‌ترین توزیع‌های گنو / لینوکس شناخته میشه و طرفداران زیادی داره. موضوعات زیادی elementary را جذاب کرده؛ توجه ویژه توسعه دهندگانش به ظاهر برنامه و ابزارها، تاکید بر سادگی و کاربردپذیری  و یک‌پارچه بودن اون‌ها.

فروردین سال گذشته اولین نسخه elementary با نام Jupiter (مُشتری) منتشر شد که نقدی هم در موردش نوشتم. حالا که یک سال از انتشار Jupiter گذشته و توسعه Luna، نسخه بعدی elementary، به مراحل آخر خودش نزدیک میشه، زمان را برای نوشتن پیش‌نمایشی در مورد نسخه بعدی این توزیع مناسب دیدم.

پیشینه elementary

تاریخچه elementary به سال ۲۰۰۷ و زمانی که Daniel Foré برای اولین بار کار با لینوکس را شروع کرده بود برمیگرده. Dan با این‌که از محیط لینوکس و طراحی برنامه‌ها راضی نبود اما پتانسال خیلی زیادی در اون دید و سعی کرد با طراحی مجموعه آیکنی اولین قدم را برای بهتر کردن لینوکس برداره؛ مجموعه آیکنی که در زمانی کوتاهی به پرطرفدارترین مجموعه آیکن لینوکس تبدیل شد. بعدها پوسته‌ای نیز با مجموعه آیکن elementary همراه شد که سادگی و زیبایی در آن موج میزد.

یکی دیگر از مهمترین کارهای Dan طراحی ماکت برنامه‌ها بود که منجر به الهام گیری دیگران و خلق برنامه‌های جدیدتر میشد؛ برای مثال نسخه‌ای ساده‌شده از مدیر فایل Nautilus با نام nautilus-elementary که در زمان خودش بسیار محبوب شد. رفته رفته با جمع شدن مجموعه‌ای از طرفداران elementary و طراحی برنامه‌های بیشتر، سیستم‌عامل elementary شکل گرفت و تا کنون یک نسخه پایدار از آن منتشر شده.

میزکار

elementary اسم میزکار خودش را Pantheon (معبد) گذاشته و وقت زیادی از توسعه دهندگان صرف تضمین سادگی و کارایی اون شده.

Pantheon از چند قسمت عمده تشکیل شده که در این نسخه تغییرات زیادی داشته‌اند:

پوسته elementary به GTK3 پورت شده و استفاده از انجین Unico تضمین کننده نمایش بی‌نقص تک‌تک پیکسل‌های ظاهر برنامه‌ها هستند. نسخه جدید همچنین ظاهری برای نمایش حالت نامتمرکز داره.

آیکن‌های elmentary هم تغییرات زیادی داشتند که از جمله اون‌ها میشه به رنگ پردازی جدید اشاره کرد. پستی قبلا در این رابطه داشتیم.

WingPanel پانل ساده و شفافی است که در بالای میزکار نشان داده میشه. WingPanel را میشه ترکیبی از پانل گنوم و پانل Unity دانست؛ اندیکاتورهایی برای خاموش کردن رایانه، کم و زیاد کردن صدا، باتری و … در سمت راست، تاریخ سیستم در وسط و گزینه‌ای برای فعال کردن SlingShot در سمت چپ.

SlingShot اجراگر میزکار است که با زدن بر روی اسمش در سمت چپ WingPanel یا فشردن کلید Super اجرا می‌شود. با کمک SlingShot می‌توانید در بین برنامه‌ها جست‌جو کنید و لیستی از پراستفاده‌ترین برنامه‌ها را ببینید.

Plank اسم سکویی (Dock) است که در پایین میزکار جا خوش کرده و وظیفه ردیف کردن برنامه‌های محبوب یا در حال اجرا رو داره. plank یه بازنویسی کامل از Docky است؛ سریع‌تره، حافظه کمتری مصرف می‌کنه و امکانات بیشتری مثل نمایش تعداد پیام و ایمیل‌های خوانده نشده رو داره.

Switchboard عنوان ابزار مدیریت تنظیمات سیستم‌عامل elementary است که با نوشتن افزونه‌هایی میشه اون توسعه داد. در میزکار کلاسیکی مثل گنوم مرکز مدیریت ابزاری برای تغییر تنظیمات خود میزکار و سخت افزار (مثلا Bluetooth) در اختیارتون میزاره.

توسعه دهندگان elementary تصمیم گرفته‌اند تنظیمات را از مدیر تنظیمات جدا کنند و Switchboard نقش مدیر تنطیمات را داشته باشند و مثلا اگر گزینه‌ای برای تغییر تصویر پس‌زمینه نیاز بود در قالب افزونه‌ای برای Switchboard نوشته بشه. حالت ایده‌آل آن است که تمام برنامه‌ها تنظیمات خودشان را در Switchboard قرار بدند و در این صورت تنظیمات میزکار و برنامه‌ها در یک‌جا متمرکز شود.

برنامه‌های کاربردی

elementary فلسفه و قوانین خاص خودش را با نام HIG یا Human Interface Guidelines در طراحی برنامه‌ها داره و در این زمینه بسیار سختگیر هستند. اون‌ها تاکید زیادی بر سادگی و کاربرد پذیری برنامه‌ها دارند و به منظور نهایت یک‌پارچگی تنها از برنامه‌های Gtk استفاده می‌کنند.

برنامه‌هایی که قرار گرفتن‌شون در Luna تایید شده:

مدیرفایل Files

مدیرفایل‌های elementary به‌سادگی Files نام گرفته و در عین ظاهر شسته رفته، بسیار پایدار عمل می‌کنه. قابلیت‌های اضافی تحت افزونه‌ها به Files اضافه میشه و تا کنون چند افزونه برای اون نوشته شده.

ویرایشگر متن Scratch

انگار توسعه دهندگان elementary از gedit راضی نبودند و ویرایشگر Scratch را نوشتند که مانند دیگر برنامه‌های آن‌ها ظاهر بسیار مینیمالی داره. Scratch دکمه‌ای برای Save نداره و برنامه خودش هرچند دقیقه یک بار و قبل از بسته شدن برنامه، فایل شما رو ذخیره می‌کنه.

تقویم Maya

تقویمی ساده که با کمک آن می‌توانید برنامه و قرارها خودتان در روزهای مختلف را ثبت کنید، خیلی بهتر و سریع‌تر از Evolution گنوم.

پخش‌کننده موسیقی Noise

Noise اسم پخش‌کننده موسیقی elementary هست و بر اساس استفاده روزانه‌ای که از آن دارم می‌تونم بگم یکی از بهترین برنامه‌های پخش‌کننده‌ای هست که روی لینوکس پیدا میشه. در ابتدای کار قرار بود Luna با BreatBox منتشر بشه که بعد از کناره گیری توسعه‌دهنده BeatBox از تیم، اون‌ها Noise را به عنوان جایگزین شروع کردند. قبلا در مورد BreatBox نوشته بودم.

مروگر Midori

با این‌که Midori زیر مجموعه elementary نیست اما وجود فلسفه مشابه باعث شده نقش مرورگر این سیستم‌عامل به اون سپرده بشه. Midori سریع است و منابع کمی از سیستم مصرف می‌کنه.

زمان انتشار elementary Luna

elementary برخلاف اوبونتو و فدورا زمان‌بندی انتشار نداره و به قول توسعه دهندگان‌ش زمانی منتشر میشه که آماده شده باشه! اما با توجه با تغییرات اخیر و رسیدن به مرحله ثبات امکانات (Feature freeze) میشه حدس زد که انتشار نزدیک است و تا آخر این ماه میشه انتظار انتشار اولین نسخه بتا را داشت.