وقتی ضد انحصار درواقع مشوق انحصار است (دربارهی حکم تجزیه شرکت مایکروسافت
در پس درخواست وزارت دادگستری آمریکا مبنی بر تجزیه شرکت مایکروسافت چه چیزی قرار دارد؟آیا دولت واشنگتن به راستی با انحصار مخالف شده است؟
واقعیت آن است که دستگاه اجرایی کلینتون هیچگاه مزاحم انحصار شناختهشدهی دیگر، مانند اینتل۱نشده،اگرچه شرکت اینتل هم انحصارش بر پردازندههای سختافزاری کامپیوتر، مشابه انحصار مایکروسافت در سیستم عامل نرمافزاری است و در دادگاه به جرم دستداشتن در اقدامات ضد رقابتی علیه رقبای احتمالی مانند آ.ام.دی۲و سایریکس۳محکوم شده است.
دستگاه اجرایی رییسجمهور به سراغ انحصارهای رسانهای نیز نمیرود.نرمان سلمن۴در ستون«مدیا بیت»۵نشریه«فیرنس اند اکورسی»۶به تاریخ ۲۷ آوریل میپرسد:چرا دستگاه اجرایی کلینتون برای ۶ شرکت شبیه مایکروسافت که رسانههای گروهی آمریکا را در چنگال خود گرفتهاند.درخواست تجزیه نمیکند؟آشکار است که سیاست آنها درواقع تشویق انحصار است و آنها بیشاز هر زمانی در تاریخ آمریکا ادغامهای بزرگ را تایید کردهاند.
بنا به گفتهی مرگر استات۷بزرگترین ادغامهای تاریخ در عرض همین چندسال اخیر صورت گرفته است.برای نمونه:
خرید آمریکا آنلاین۸توسط تایم وارنر۹به قیمت ۹/۱۶۵ ملیارد دلار در تاریخ ۱۰ ژانویه
خرید ام.سی.آی وردکام۱۰توسط اسپرینت۱۱به قیمت ۱۱۶ ملیارد دلار در اکتبر گذشته
خرید پفیزر۱۲در حراج توسط وارنر–لامبرت۱۳به قیمت ۳/۸۲ ملیارد دلار در نوامبر گذشته. خرید اکزون۱توسط موبیل۲به قیمت ۵/۸۱ ملیارد دلار در دسامبر ۱۹۹۸ خرید گلاکزو ولکام۳توسط اسمیت کلین بیچام۴به قیمت ۷/۷۵ ملیارد دلار در ماه می ۱۹۹۸ خرید ودافون گروپ۷توسط ایرتاچ کامیونکیشنز۸به قیمت ۷/۶۲ ملیارد دلار. خرید بریتیش پترلیوم۹توسط آموکو۱۰به قیمت ۴/۵۶ ملیارد دلار در اوت ۱۹۹۸ خرید اتی اندتی۱۱توسط مدیا وان گروپ۱۲به قیمت ۷/۵۵ ملیارد دلار در آوریل گذشته خرید بل آتلانتیک۱۳توسط جی تی ای۱۴به قیمت ۸/۵۲ ملیارد دلار در جولای ۱۹۹۸ پس چرا به سراغ مایکروسافت رفته اند؟
تجزیه شدن برای تجارت خوب است
قاضی ایالتی توماس پنفیلد جکسون۱۵در سال ۱۹۸۲ توسط رونالد ریگان به ریاست دادگاه فدرال منصوب شد.او کسی است که در ۱۹۹۱ شهردار واشنگتن ماریون باری۱۶را به زندان فرستاد.او پروردهی دارت موت۱۷و دانشکده حقوق هاروارد۱۸و عضو کلوپ ای وی لیگ۱۹ است که هیچکدام از آنها ضد تجارت بزرگ به نظر نمیرسند.درواقع او به احتمالی مایکروسافت را تقویت خواهد کرد.جس برست۲۰سر دبیر زد دی نت۲۱(نشریهای شبکهای برای متخصصین کامپیوتر)میگوید:تنها راه نجات مایکروسافت تجزیهکردن آن است.برست این مطلب را در شماره ژانویه خود تحت عنوان«خطاب زمین به بیل گیتس:بیدار شو و از جا بکن»نوشت:
«رویداد شگفتآور آن است که اگر گیتس استراژی تجزیه را برگزیند و درست اجرا کند، مایکروسافت بهتر عمل خواهد کرد،چرا که مایکروسافت خیلی بزرگ شده و باد کرده و قلمروی بزرگی را در برمیگیرد.او آدمهای باهوشی دارد.اما انها در یک ساختار شرکتی غیر منعطف مصلوب شدهاند.۳ یا ۴ شرکت حاضر به یراق،به روند بازار و رقبای حاضر در آن بهتر و سریعتر جواب خواهند داد». وقتی پیشرفت فنآوری تغییرهای یک شرکت را دیکته میکند و یا آن را به نابودی تهدید میکند،تجزیه شرکت درواقع ارزش آن را بالا میبرد.این درست همان چیزی است که برای استاندارد اویل۱راکفلر۲اتفاق افتاد. از ۱۸۷۰ تا ۱۹۱۱ استاندارد اویل به تقریب تمامی تولید،فرایند،بازاریابی و حملونقل نفت در ایالات متحد را به عهده داشت.اما این شرکت باوجود عظمت خود،قادر نبود به نیاز سوخت اتومبیلها که در بازار مطرح شده بود،جواب دهد.بعد از صدور دستور تجزیهی آن به وسیلهی دادگاه فدرال در سال ۱۹۱۱ شرکتهای جدید توانستند جوابگوی این نیاز شوند.«درواقع از ۳۸ شرکت فرزند،برخی از لحاظ سودآوری از شرکت مادر نیز پیشی گرفتند.»(هفت خواهران نوشته آنتونی سامپسون،صفحه ۳۲). دستور دادگاه مبنی بر تجزیه انحصار آ تی اند تی نیز شرکتهایی را به وجود آورد که برای فنآوری ارتباط از راه دور مناسبتر بودند و به سرعت سود بیشتری را برای سهامداران به ارمغان آوردند.رشد سریع در فنآوری،تجزیه آ تی اند تی را ضروری ساخت.ادامه وجود ان شرکت انحصاری در چارچوب قدیم با بسط فنآوری جدید در تضاد بود. تجزیهی مایکروسافت نیز میتواند همین تاثیرات را داشته باشد.مایکروسافت آنگونه که باید قادر به تطبیق با فنآوری جدید که به سرعت بسط مییابد نبوده است.این توسعه هنگامی شدت میگیرد که تجارت کامپیوترهای رومیزی با رکورد مصادف میشود. مایکروسافت ناامیدانه به دنبال روشهایی بوده تا جهت خود را عوض کند.بیل گیتس از مقام اجرایی ارشد شرکت استعفا داد تا رهبری بخش جدیدی را که به این منظور تشکیل شد،به عهده بگیرد. مایکروسافت در اینترنت و سرورهای مربوطه که ترافیک اینترنت را برعهده دارند،انحصاری غالب نیست.این شرکت هنوز پس از دو سال تحقیق و توسعه،برنامه نرمافزاری خود را برای این سرورها ارائه نداده است.برنامهای که نسل بعدی فنآوری به آن وابسته است.انتظار میرود در عرض چندسال آینده نرمافزارهای کاربردی مورد استفاده از طریق سرویس پرووایدر۳ها در اینترنت قابل دسترس باشند.به عبارت دیگر کاربران روی کامپیوترهای رومیزی خود نرمافزاری کار نمیگذارند و نرمافزار خود را از سروری در اینترنت میگیرند. لینوکس۱سیستم عامل رایگانی است که توسط برنامهنویسان داوطلب در سراسر جهان بر اساس یونیکس۲تهیه میشود و اکنون سیستم عامل اصلی اینترنت به حساب میآید. سرعت گسترش سیستم عامل لینوکس بیسابقه بوده است و درحال حاضر نرمافزار غالب روی سرورهای خدماتدهنده در اینترنت و دومین نرمافزار سرور مورد استفاده در شرکتها پس از مایکروسافت است.پیشبینی میشود برنامه کاربردی سرور لینوکس در همان زمانی که مایکروسافت نسخه خود رامعرفی کند،به بازار ارایه شود. عرصه دیگری که مایکروسافت باید در آن پیشروی کند سیستم عامل برای پردازندههای کامپیوتری درون کار است.۹۰ درصد پردازندههای کامپیوتری امروزین به صورت درون کار،و تنها ۱۰ درصد پردازندهها در کامپیوترهای رومیزی که مایکروسافت در آن غالب است،مورد استفاده قرار میگیرند.این فنآوری بهعنوان بزرگترین بازار جهانی کامپیوتر مطرح است. سیستم درون کار،ابزاری است که کامپیوتر به نظر نمیآید،اما عملکرد آن مشابه سیستم درونی کامپیوتر است.سیستم درون کار در همهجا به کار گرفته شده:در ماشین،اجاقهای ماکروویو،پخش صوت،سیستمهای خودکار در خانه،آسانسورها،تلفنهای همراه،سیتمهای ایمنی،ابزارهای سرگرمکننده،پیغام دهندهها،ماشینهای خرید خودکار،ابزار و وسایل پزشکی و غیره. هیچ سیستم عامل غالبی برای سیستمهای درون کار وجود ندارد،اما رقابت بالا گرفته است و به تازگی مایکروسافت دو سیستم عامل برای پردازندههای درون کار معرفی کرده است،اما سیستم عامل لینوکس درواقع مجانی است،در این عرصه تا حدی بر مایکروسافت برتری دارد، اگرچه هیچکدام دارای سهم برتر در بازار نیستند.بیشتر سیستمهای درون کار موجود دارای نرمافزارهای سفارش شده توسط مشتریاند.این وضع البته دوام نخواهد آورد و گرایش به نرمافزارهای خارج از رده لینوکس و مایکروسافت قابل توجه است.
انحصار بیشتر و نه کمتر
دلیل دیگر مبنی بر اینکه تجزیه مایکروسافت با هدف پایاندادن به انحصار صورت نگرفته آن است که حکم دادگاه درواقع دو انحصار از یک انحصار به وجود میآورد.
جس برست در روزنامه الکتریکی زددی نت در ستون ۳۰ اوریل خود مینویسد:
مانند اینکه مایکروسافت بیشاز یک شرکت ارزش دارد.به یاد داشته باشید هر دو شرکت حاصل از تقسیم مایکروسافت،هنوز انحصاریاند(!!!)شرکت سیستم عامل وارث ۹۰ درصد سهم سیستم عامل کامپیوترهای رومیزی خواهد بود و شرکت نرمافزارهای کاربردی در ۹۴ درصد واژهپردازها و صفحه گسترده و نیز ۸۰ درصد بانکهای اطلاعاتی مشارکت خواهد داشت. وال استریت ژورنال نیز موافقت خود را اعلام داشته است.گزارش ۲۸ آوریل این نشریه چنین بیان میدارد:«سهامداران مایکروسافت از این اقدام سود خواهند برد چرا که سهامدار دو شرکت ثروتمند انحصاری به جای یک شرکت میشوند». احتمال دارد پس از تجزیهشدن،شرکت انحصاری سیستم عامل از تمرکز روی نرمافزارهای کاربردی برای کامپیوترهای رومیزی رها شود و بتواند تلاش خود را بر فنآوری اینترنت و سیستمهای درون کار متمرکز سازد. از دیگاه مارکسیسم توسعه نیروهای مولد(فنآوری جدید)تغییر در شرایط اقتصادی را الزامی میسازد.مورد مایکروسافت درواقع چیزی جز پاسخگویی به شرایط اقتصادی جدید نیست. انحصار از گرایشهای سرمایهداری و همیشه با آن همراه است.رقابت به انحصار تبدیل میشود،اما گرایشهای متضاد باعث میشود رقابت در کنار انحصار باقی بماند.شرکتهای بزرگ رشد میکنند و انحصاری میشوند تا حدی که تجزیه شوند و این امکان را به وجود آورند که شرکتهای دیگری راه را ادامه داده به انحصارات دیگری بدل شوند این به آن علت است که سرمایه مالی تمایل دارد به جایی برود که نرخ سود بالاتر است و به همین دلیل هنگامی نرخ سود متوقف میشود و یا کاهش پیدا میکند،به سرعت تغییر جهت میدهد. افزایش سود مایکروسافت دیگر آن سرعت دهه پیش را نداشت و ارزش سهام ان کاهش مییافت و کارکنانی که حقوق خود را به صورت سهام دریافت میداشتند،شرکت را ترک میکردند.این کاهش بیشتر و بیشتر میشود.زیان مایکروسافت در بازار سهام از تاریخ ۳ تا ۲۴ آوریل حدود ۱۴۰ ملیارد دلار تخمین زده میشود. تجزیه مایکروسافت در نهایت ممکن است منجر به سود بالاتر برای بیل گیتس و دیگر شرکای عمده او شود و برخی از رقبای او را هم تکانی بدهد،هرچند نه به مقداری که امید داشتند.تجزیه مایکروسافت برای انهایی که سرمایهی کلانی ندارند چیزی در بر نخواهد داشت.درواقع تجزیه مایکروسافت میتواند منجر به افزایش قیمت نرمافزار و درنتیجه مانعی برای توسعه استانداردها در سیستمهای عامل شود.سودجویی شرکتها و تبهکاری انحصارات پایانی ندارد.این تصمیم،علیه توسعه سرمایهداری نیست و نمیتواند باشد.