این مقاله برای افرادی نوشته شده که تصمیم نهایی خود را گرفته اند و می خواهند یک نسخه لینوکس نصب کرده و اطلاعات و نرم افزارها را از ویندوز به لینوکس انتقال دهند. دانستن این نکات کمک می کند که زودتر این مهاجرت اتفاق افتاده و سریع تر با محیط و ابزارها و مفاهیم لینوکس آشنا شده و کارهای خود را انجام دهند.
مفاهیم اولیه
۱٫توزیع چیست؟
لینوکس مانند ویندوز یا مک، تک نسخه ای نیست. چون سورس ها و هسته لینوکس آزاد و رایگان هستند، شرکت های مختلف نسخه های گوناگونی از این سیستم عامل برای کاربران و کاربردهای خاص عرضه کرده اند. برخی از این نسخه ها رایگان بوده و برخی دیگر در ازای هزینه، دریافت شده و از چند ماه تا چند سال پشتیبانی می شوند. به هریک از این نسخه ها توزیع ( Distribution) می گویند.
۲٫ تفاوت توزیع ها در چیست؟
هریک از این توزیع ها در حجم برنامه ها، امکانات،a پشتیبانی سخت افزار، ماژول های هسته و رایگان یا پولی بودن متفاوت هستند. یک توزیع، سبک بوده و برای کارهای دسکتاپ مناسب است. توزیع دیگر، مخصوص برنامه نویسان کامپایل شده است. توزیع دیگر، روی سرورها ارائه شده و امکان راه اندازی سرویس های مختلف را فراهم می کند. توزیعی نیز مخصوص مالتی مدیا، امنیت، گرافیک و انیمیشن، سخت افزار و وب از لینوکس خواهید دید. اما توجه کنید که هسته تمام این توزیع ها یکسان است و از یک ساختار استفاده می کنند.
۳٫ کدام توزیع برای من مناسب است؟
این سؤالی است که هر تازه واردی به دنیای لینوکس خواهد پرسید. Ubuntu یک توزیع سبک و معروف برای کامپیوترهای خانگی و دسکتاپ است. البته نسخه سرور اوبونتو نیز ارائه می شود. توزیع های Fedora و OpenSuse توزیع های حرفه ای هستند که پشت سرشان شرکت های بزرگ ردهت و ناول قرار دارند و از پشتیبانی خوبی برخوردارند. فدورا بیشتر تمایل به شبکه و اپن سوزه تمایل به نرم افزار و برنامه نویسی دارد. Debian بزرگ ترین و آزادترین توزیع لینوکس است که برای سرورها و دیتاسنترها استفاده می شود. Mandriva توزیعی سبک و مخصوص تجهیزات قابل حمل و موبایل است. برای آشنایی بیشتر با نزدیک به پانصد توزیع لینوکس می توانید به سایت Distrowatch مراجعه کنید.
۴٫ محیط کاربری چیست؟
محیط کاربری یا GUI بالاترین لایه در سیستم عامل است که کاربر به طور مستقیم با آن در ارتباط بوده و کارهای خود را از طریق آن انجام می دهد. به زبان ساده، همین پنجره ها و منوها رابط کاربری سیستم عامل شما هستند. فارغ از شکل و شمایل محیط کاربری، فناوری های استفاده شده در آن، انعطاف پذیری، امنیت، سبکی و ویژگی های دیگر اهمیت زیادی دارند. سیستم عامل های ویندوز از یک محیط کاربری استفاده می کنند، اما روی لینوکس می توانید از چندین محیط کاربر روی یک هسته استفاده کنید.
۵٫کدام محیط کاربری مناسب است؟
معروف ترین محیط ها KDE و Gnome هستند. در میان این دو، گنوم محبوب تر و سریع تر است. محیط گرافیکی بیشتر سلیقه ای است. محیط ها در ابزارهای مدیریتی و شکل و شمایل با یکدیگر متفاوتند. محیط های دیگری مانند XFCE و LXDE نیز وجود دارند.
نصب
۶٫دیسک های زنده
بیشتر توزیع های لینوکس یک نسخه موسوم به زنده ( Live) دارند که بدون نیاز به نصب، روی سیستم اجرا شده و به شما امکان استفاده از آن را می دهند.می توانید نخست نسخه زنده توزیع مورد نظر خود را دریافت و استفاده کرده و پس از مطمئن شدن، نسخه اصلی را نصب کنید. مشکل دیسک های زنده این است که در استفاده از آن ها محدود هستید.
۷٫ نصب با ISO
اغلب توزیع های فایل ISO نصب خود را به رایگان روی اینترنت منتشر می کنند. برای نصب یک توزیع، فایل ISO آن را از اینترنت دریافت کرده و روی سی دی یا دی وی دی رایت کنید. سپس سیستم را ریستارت و با دیسک بوت کنید. برخی از توزیع ها رایگان عرضه می شوند، اما برای دریافت خدمات پشتیبانی باید هزینه پرداخت کنید. در هر صورت نصب رایگان است.
۸٫ اولین نصب
اگر برای اولین بار است که می خواهید یک توزیع لینوکس را نصب کنید، می توانید از ده ها راهنما و اسنادی که روی اینترنت وجود دارد، استفاده کنید. سایت هایی مانند HowToForge راهنماهای تصویری نصب هر توزیع تازه را خیلی زود منتشر می کنند. استفاده از تجربیات افراد دیگر نیز سودمند است. به طور کلی، نصب لینوکس امروزه بسیار آسان تر از گذشته شده و هر فردی در چند دقیقه می تواند یک نصب لینوکس انجام دهد.
۹٫ ویندوز در کنار لینوکس
بهترین روش این است که ویندوز یا هر سیستم عامل دیگر را از روی سیستم پاک کرده و لینوکس را نصب کنید، اما ممکن است هنوز به ویندوز احتیاج داشته باشید. در این حالت نخست ویندوز را نصب و سپس به نصب لینوکس اقدام کنید. لینوکس، ویندوز را شناسایی کرده و به گزینه های برنامه بوت خود اضافه می کند.
آشنایی با لینوکس
۱۰٫ فایل سیستم
فایل سیستم لینوکس از قوانین لیونیکس پیروی می کند و شبیه ویندوز نیست. همین موضوع تا چند روز شما را سر در گم خواهد کرد و دایرکتوری ها برایتان نامفهوم و نا آشنا خواهند بود. شما در لینوکس یک پارتیشن ریشه یا Root (/) دارید که تمام فایل سیستم به آن متصل است. هریک از دایرکتوری های موجود مخصوص یک کار است و فایل های خاص آن کار را نگهداری می کند. همه چیز دسته بندی و مشخص است. در لینوکس دیگر از درایو C و D خبری نیست و پوشه ای به نام Program File یا Windows ندارید.
۱۱٫ پارتیشن خانگی
هر حساب کاربری در لینوکس دارای یک پارتیشن خانگی ( home/)است که تمام اطلاعات شخصی آن کاربر، مانند فایل های موسیقی، تصاویر، فایل های متنی یا بانک اطلاعاتی یا فایل های تنظیمات شخصی در آن نگهداری می شوند. سایر کاربران نمی توانند به این پارتیشن دسترسی داشته باشند.
۱۲٫ ریشه
در ویندوز حساب های کاربری باید عادی یا مدیر سیستم( Administrator) باشند. در لینوکس به حساب مدیر سیستم، ریشه( Root) می گویند و نمی توان بیشتر از یک حساب ریشه تعریف کرد. حساب ریشه قادر به هر کاری در لینوکس بوده و کاربران عادی نیز برای تنظیمات اصلی یا دسترسی به فایل های حساس باید از کاربر ریشه مجوز بگیرند.
۱۳٫ بدون مجوز ریشه
درست است که برای هر کاری به مجوز ریشه نیاز دارید و باید رمز عبور ریشه را وارد کنید، اما ترفندهایی برای دور زدن مجوز ریشه وجود دارد و نیازی به وارد کردن رمز عبور ندارید. در ترمینال خط فرمان می توانید با دستور sudo هر فرمانی را بدون نیاز به رمز عبور اجرا کنید. این ترفند در توزیع هایی مانند اوبونتو بسیار استفاده می شوند.
۱۴٫ خط فرمان دوست شما
چون به ویندوز و رنگ و لعاب آن عادت دارید و هر کاری را با ماوس انجام داده اید، شاید از شنیدن نام ترمینال خط فرمان وحشت زده شوید، اما کارهای جالب زیادی را می توان در آن انجام داد. حتی بسیاری از برنامه ها و تنظیمات با یک دستور اجرا می شوند، اما با ماوس باید چندین بار کلیک کنید و دنبال گزینه مناسب باشید. در ضمن امنیت ترمینال خط فرمان بیشتر است. سعی کنید دستورات ابتدایی را یاد بگیرید.
۱۵٫ ویرایش با حساب ریشه
به طور حتم پس از نصب لینوکس، به ویرایش فایل های مدیریتی و انجام تنظیمات زیادی نیاز دارید. اگر به حساب ریشه دسترسی ندارید یا از توزیعی استفاده می کنید که رمز عبور ریشه را ندارد، می توانید با ابزارهای خط فرمان، فایل ها را باز و ویرایش های لازم را انجام دهید. این ترفند برای مدیران سیستم یک گنج طلایی است، چون به طور کامل آن ها را از ابزارهای گرافیکی بی نیاز می کند.
۱۶٫ نصب نرم افزار جدید
برخلاف ویندوز بسیاری از نرم افزارهای عمومی همراه با لینوکس ارائه می شوند و شما به نصب آن ها نیاز ندارید. بسته های نصب بسیاری دیگر از نرم افزارها نیز همراه با دیسک نصب بوده یا روی سایت های مخازن نرم افزاری قرار دارند که می توان آن ها را با ابزارهای مدیریت نرم افزار لینوکس ( مانند Yum یا Synaptic) با یک دستور به راحتی نصب کرد.
۱۷٫ مخازن نرم افزاری
هر توزیع، بسته های نرم افزاری سازگار را روی سایت های خاصی به نام Ripositories قرار می دهد. می توانید با ابزارهای مدیریت نرم افزارها و بسته ها از طریق FTP آن ها را دانلود و نصب کنید. برخی توزیع ها چندین مخزن بسته نرم افزاری دارند.
۱۸٫ به روز رسانی
یک قابلیت ویژه لینوکس و نرم افزارهای اپن سورس به روز رسانی سریع آن ها است، به طوری که در هر سال تقریباً دو نسخه از هر توزیع یا نرم افزار منتشر می شود که شامل جدیدترین فناوری ها و تغییرات هستند. هم خود توزیع ها و هم ابزارهای مدیریت نرم افزارها، قابلیت به روز رسانی را برایتان فراهم می کند و می توانید به نسخه های جدید سوییچ کنید، اما توجه کنید همیشه نیاز ندارید تا توزیع لینوکس یا نرم افزارها را به روز رسانی کنید، بهتر است هر چند نسخه یک بار به نسخه جدیدتر سوییچ کنید.
تعمیرات
۱۹٫ رفع مشکل صفحه نمایش
اگر از کارت های گرافیک دو شرکت NVIDIA یا ATI استفاده می کنید، روی سایت این شرکت ها رفته و جدیدترین نسخه های درایور کارت گرافیکی را دانلود و نصب کنید تا از دست مشکلات احتمالی صفحه نمایش خلاص شوید.
۲۰٫ نصب دستی درایور
باز هم برخلاف ویندوز شما روی لینوکس به نصب نرم افزار نیاز ندارید، جز مواقعی که سخت افزار توسط هسته لینوکس شناسایی نمی شود. هسته لینوکس شامل درایورهای سخت افزارهای شناخته شده است و هنگام نصب لینوکس، درایورها نیز نصب می شوند. اما اگر به نصب درایور نیاز پیدا کردید، نخست نام کامل چیپ ست قطعه سخت افزاری را به دست آورده و سپس از اینترنت درایور آن را دانلود کنید. فایل Read Me مراحل نصب درایور را به شما می گوید.
۲۱٫ به روز رسانی هسته
اگر هسته توزیع لینوکس را دوباره کامپایل یا به روز رسانی می کنید، انتظار نداشته باشید که درایورها یا برنامه های قبلی روی این هسته هم به خوبی کار کنند. باید این بسته ها را نیز به روز رسانی کرده و نسخه های سازگار با نسخه هسته را دانلود و نصب کنید.
۲۲٫ بازیابی
اغلب توزیع ها دارای یک مود بازیابی ( Recovery Mod) هستند که امکان بازگرداندن تنظیمات اولیه و رفع عیب کردن مشکلات به وجود آمده را فراهم می کنند. برخی از این توزیع ها مانند ابونتو حتی در ابزار بازیابی خود امکان وارد کردن تنظیمات مختلف برای بازیابی بخشی از سیستم مانند تنظیمات صفحه نمایش یا کارت گرافیک را فراهم می کند.
۲۳٫ جست و جو پیش از پرسش
لینوکس انجمن های فعالی روی اینترنت دارد که هزاران نفر خبره و با تجربه به پرسش ها و مشکلات پاسخ می دهند. به هر مشکلی برخورد کردید، پیش از رفتن به سراغ افراد با تجربه تر، چند دقیقه ای در اینترنت جست و جو کنید و به دنبال جواب سؤال خود باشید. اسناد و راهنماهای زیادی خواهید یافت که شما را از فرد دیگر بی نیاز می کنند.
۲۴٫ دنیای ترفندها
انعطاف پذیری لینوکس سبب شده که ترفندهای زیادی برای هر کار شعبده آمیزی وجود داشته باشد. با ترمینال خط فرمان می توان کارهایی انجام داد که هریک در محیط گرافیکی به یک نرم افزار کامل نیاز دارند. سعی کنید به سراغ این ترفندها رفته و آن ها را یاد بگیرید و به کار ببرید.
۲۵٫اجرای نرم افزارهای ویندوز
ممکن است با برخی از نرم افزارهای لینوکس دوستی و الفت دیرینه ای داشته باشید و به هیچ وجه حاضر به جدایی نباشید. ابزار Wine و ده ها ابزار مجازی سازی دیگر این امکان را به شما می دهند که نرم افزارهای ویندوز را در لینوکس اجرا و استفاده کنید. این قاعده شامل بازی ها نیز می شود.
منبع:عصر شبکه، شماره ۱۰۶٫
