GNOME یکی از میزکارهای محبوب و آزاد گنو/لینوکس به‌شمار می‌آید. هدف از این پروژه ارائه یک میزکار ساده و پایدار بوده که در عین حال قابل استفاده و کارا نیز باشد. GNOME میزکاری مبتنی بر +GTK است و برنامه‌هایی که در این میزکار به کار رفته‌ با این کتابخانه‌ها و ابزار‌ها نوشته شده‌اند. همچنین این میزکار شامل ابزارها و کتابخانه‌های منحصر به خود است که به توسعه‌دهندگان در نوشتن برنامه‌های متنوع یاری می‌رسانند.

همانطور که در خبر انتشار GNOME 3.4 مشاهد‌ه کردید، تغییرات قابل ملاحظه‌ای در نسخه ۳.۴ صورت پذیرفته که با این تغییرات، گنوم بسیار راحت‌تر و دلنشین‌تر شده است. در ادامه به بررسی جامع‌ نسخه‌ی ۳.۴ این میزکار محبوب که دومین به‌روزرسانی بزرگ بعد از ارائه‌ی نسخه‌ی ۳ است، خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید تا با ویژگی‌های این میزکار آشنا شوید.

GNOME 3.4

GNOME Documents

این بخش از میزکار GNOME که تا حدودی در مقایسه با دیگر قسمت‌ها، در میان کاربران کمتر شناخته شده است، شامل تغییرات چشم‌گیری بوده است. در این بخش از گنوم شما با تنظیم حساب‌کاربری خود ( ویندور‌لایو و یا گوگل) به راحتی می‌توانید به پرونده‌هایی که در آن‌جا نگهداری کرده‌اید دسترسی داشته باشید. همچنین لازم به ذکر است که شما نمی‌توانید آنان را ویرایش کنید. نسخه‌ی جدید برنامه‌ی Documents علاوه بر داشتن ظاهری ساده و زیباتر، دارای ویژگی‌هایی چون دسته‌بندی و امکان چاپ مستقیم نیز است.

پشتیبانی از ویندوز‌لایو و فیس‌بوک

یکی از ویژگی‌های جدید در گنوم ۳.۴ امکان ایجاد حساب و برقراری ارتباط با سرویس‌های Windows Live و Facebook از طریق ابزار Online Accounts است که می‌تواند توسط برنامه‌های مختلف گنوم همچون Documents مورد استفاده قرار گیرد. البته از نکات عجیب که در هنگام ایجاد حساب آنلاین جدید با آن روبرو خواهید شد، قرار گرفتن نام سرویس Windows Live در صدر فهرست است. حتی اگر این فهرست براساس حروف الفبا نیز مرتب شده باشد، فیس‌بوک بایستی در اول لیست قرار می‌گرفت! همچنین زمانی که شما بخواهید یک حساب جدید را ایجاد کنید، این گزینه به عنوان انتخاب پیش‌فرض ظاهر خواهد شد!

گنوم شلی باهوش‌تر

فرآیند جستجو در گنوم شل بسیار سریع‌تر و بهینه‌تر گشته است به این شکل که شما وقتی کلمه و یا کلماتی را برای جستجو در کادر Search و در بخش Application تایپ می‌کنید، تمام گزینه‌های همنام که از کل و یا بخشی از آن عبارت تشکیل شده‌اند، برای شما به نمایش در خواهند آمد. این اطلاعات ممکن است از پرونده‌های Google Documents و یا پرونده‌های موجود در رایانه‌ی شما نیز استخراج شوند. همچنین در نسخه آینده شما به راحتی قادر خواهید بود که به جستجوی اطلاعاتی خاص از قبیل فیلم، موسیقی و تصویر نیز بپردازید.

Contacts

شحصا در گذشته هیچ‌گاه از برنامه‌ی Contacts استفاده‌ نکرده و آن را مفید نمی‌دانستم تا آنکه در این نسخه از GNOME برای اولین بار از آن استفاده کردم. در در نسخه‌ی جدید Contacts تغییرات زیادی رخ داده و قابلیت‌های زیادی به آن اضافه شده است. به عنوان مثال اگر در حساب‌های آنلاین، حساب کاربری Gmail خود را وارد کرده باشید، اطلاعات و مشخصات تمام افرادی را که در Gmail با آنان در تماس بوده‌اید، وارد این برنامه‌ می‌شوند.

همچنین یکی از کلیدی‌ترین و مهمترین تغییری که در آن روی داده، امکان جستجو در بین اطلاعات و افراد موجود در Contacts بر اساس مشخصات و نام آنان است که کارکرد این نرم‌افزار را در عمل بسیار افزایش داده است.

Gnome Disk Utility

Gnome Disk Utility را قبلا در این مقاله معرفی کردیم. این برنامه در GNOME 3.4 تغییرات زیادی پیدا کرده‌ است بدین شکل که نام آن از Gnome Disk Utility به Disks تغییر یافته و رابط گرافیکی آن نیز همچون نامش به یک ظاهر ساده و راحت تغییر یافته است.

در طراحی جدید این برنامه پیچیدگی کمتری دیده می‌شود و به جای استفاده از یک لیست طولانی از دستگاه های جانبی، لیستی از هارد‌دیسک‌های موجود و سپس لیست شسته و رفته‌ای از دستگاه‌های متصل به کامپیوتر نمایش داده می‌شود.

همان طور که به خاطر فلسفه‌ی گنوم ۳ در تمام نرم‌افزارها تغییرات زیادی اعمال شده است، در این نرم‌افزار نیز تغییراتی اعمال گردیده، زیرا که این نرم‌افزار بر‌خلاف هدف گنوم که از گزینه‌های کم‌تر حمایت می‌کند،  از گزینه‌های زیاد و گیج کننده‌ای برخوردار بود. از این روی در ظاهر جدید این نرم‌افزار این هدف به خوبی رعایت شده و گزینه‌هایی در دسترش شما قرار دارند که واقعا به آنان نیاز دارید. با این وجود و با وجود شسته‌رفته بودن گزینه‌های سمت چپ، گزینه‌های سمت راست هنوز هم نیاز به تغییراتی دارند. مثلا گزینه‌های مختلفی برای تغییرات، در جدولی از پارتیشن‌ها دیده می‌شود که ممکن است باعث گمراهی کاربر شود.

سه دکمه‌ای که در زیر جداول بخش پارتیشن‌ها وجود دارند، بسیار نزدیک طراح شده‌اند به طوری که با یک اشتباه ممکن است، تمام اطلاعات خود را حذف نمایید! همچنین چون گنوم برای کار با دست و صفحات لمسی خود را آماده می کند، کوچک شدن و یا نزدیک بودن گزینه‌ها برای کار با انگشت مناسب نیست. با این وجود و با توجه به موارد ذکر شده، این برنامه ابزاری راحت، آسان و کاربردی در جهت مدیریت رسانه‌های ذخیره‌سازی خواهد بود.

مرورگر وب و مدیر پرونده‌ها

از تغییراتی که در نرم‌افزار مدیریت فایل Nautilus مشاهده می‌شود، اضافه شدن قابلیت Undo است.  این به این معنی است که به راحتی قادر خواهد بود که فایل‌ها و یا پوشه‌هایی را که پاک، کپی و یا انتقال داده‌اید، لغو نموده و یک گام به عقب برگردید. علاوه بر این تغییر، تغییر قابل ملاحظه‌ای در این نرم‌افزار رخ نداده‌ است.

مرورگر وب GNOME که مدت‌ها با نام Epiphany شناخته می‌شد، در این نسخه به نام Web تغییر یافته است. همچنین رابط آن نیز به یک ظاهر تمیز و ساده‌تر همچون مرورگر‌های گوشی‌های هوشمند و کروم تغییر یافته است. در همین راستا منو‌ها نیز جای خود را به یک منوی واحد که در نوار ابزار قرار دارد، داده‌اند. این منو نیز به منوی مرورگر کروم شباهت زیادی دارد.

ظاهر و نمای میزکار

رابط برنامه‌ها به لطف بروز کردن قالب پیش‌فرض GTK بسیار شکیل‌تر و ظریف‌تر از گذشته شده و ظاهری آراسته‌تر دارند. همچنین برنامه‌ها بسیار هماهنگ‌تر شده و ظاهر برنامه‌ها به هم شبیه شده است. تغییراتی که در ظاهر نرم‌افزارها ایجاد شده، در جهت کارایی بیشتر و سادگی آنان رخ داده است.

تغییراتی نیز در قالب GTK 3 رخ داده و در آن به جزییات توجه بیشتری شده است. همچنین عمل اسکرول در برنامه‌ها نیز بسیار روان‌تر از قبل انجام‌ می‌پذیرد. در نسخه‌های قبلی هنگام اسکرول، پرش‌های ناگهانی رخ می‌داد که این موارد نیز دیگر مشاهده نمی‌شود.

تغییرات کوچک دیگری نیز در رابط برنامه‌ها رخ داده است که این تغییرات شامل گزینه‌های زیر می‌شود:

• پیشرفت در برچسب‌های اجراکننده‌ی برنامه‌ها
• برچسب‌های جدید پنجره‌ها و شرح‌ها، جابجایی بهتر با صفحه‌کلید و سبک‌های متنی خواناتر
• Dash ساده‌تر برای استفاده

همچنین اسکرول کردن به صورت لمسی در تبلت‌ها و تاچ‌پد‌ها نیز بسیار روان‌تر گردیده است. پنجره‌ی انتخاب رنگ نیز مدرن‌تر شده و ظاهری امروزی‌تر به خود گرفته است. جعبه‌های انتخاب رنگ نیز بزرگ‌تر شده و با فاصله‌ی بیشتری از هم قرار گرفته‌اند که با وجود اشغال فضای بیشتر، برای انتخاب توسط انگشت و برای صفحات لمسی بهینه شده است.

GTK 3.4 نیز که همراه با این میزکار بروز شده، از قابلیت چند‌لمسی پشتیبانی می‌کند. این اتفاق منجر به بهبود در پشتیبانی گنوم از صفحه‌نمایش‌ها و یا ترک‌پدهای MultiTouch می‌گردد. از دیگر ویژگی‌های جدید در GNOME 3.4، تغییر در تصویر پس‌زمینه‌ی پیش‌فرض است، به طوری که تصویر‌ پس‌زمینه‌ی گنوم در صبح و ظهر و شب متفاوت است و در شب تیره‌تر از روز بوده و در صبح نیز از رنگ‌بندی نرمالی برخوردار است.

از مشکلات ظاهری قابل اشاره نیز می‌توان به بزرگ‌بودن اندازه‌ی دکمه‌ها اشاره نمود که هرچند برای صفحات نمایش لمسی و تبلت‌ها ایده‌آل است اما برای کار با ماوس کمی بزرگ هستند. قلم پیش‌فرض نیز همین خصیصه را داراست. با این وجود امکان تغییر قلم و Theme GTK به راحتی توسط ابزار Gnome Tweak Tools (که در مخازن اکثر توزیع‌ها وجود داشته و قابل نصب است) وجود دارد و به‌راحتی می‌توانید قلم و قالب گرافیکی (Theme) پیش‌فرض را به طور دلخواه سفارشی کنید. البته این برنامه یک ابزار جانبی به شمار می‌آید و امکان اعمال تغییرات ذکر شده به‌طور پیش‌فرض در خود Gnome وجود ندارد!

Control+Shift+Alt+R کلیدهای میانبری هستند که به شما اجازه ضبط ویدئویی از صفحه‌نمایش را می‌دهد. در نسخه‌ی جدید، این ابزار از منابع سیستمی کمتری استفاده می‌کند. اگر از کاربران گنوم ۲ باشید با ماهی واندا معرف حضور هست! اما در گنوم ۳ دیگر اثری از این ماهی نبود که در این نسخه به گنوم بازگشته است. الته سایت گنوم توضیحی در مورد آن نداده است و پیدا کردن آن را به کاربر سپرده است.

اگر از اعلان‌های ناگهانی گنوم که به صورت باز‌شونده در نزدیگی ماوس و Cursor ظاهر می‌شدند خسته‌ شده‌اید باید بدانید که این اعلان‌ها دیگر در کنار ماوس باز نشده و مزاحمتی برای شما ایجاد نخواهند کرد.

همچنین عنوان (Title) برنامه‌ها در حالت بیشینه (Maximize) از بین می‌روند و برنامه به حالت تمام‌صفحه نزدیک می‌شود. این بهینه‌سازی برخلاف نسخه‌ های پیشین که برنامه‌ها در حالت بیشینه ظاهر خوبی نداشتند، نمای جمع و جور و زیبایی به برنامه‌ها می‌دهد. اگر بخواهیم نمونه‌ای برای آن بیاوریم می‌توانیم به قابلیتی مشابه در سیستم‌‌عامل‌های Android و MeeGo اشاره کنیم.

پشتیبانی از چند مانیتور

پشتیبانی از سیستم‌های چند کاربره یکی دیگر از ویژگی‌های جدید در گنوم ۳.۴ است که به معنی اتصال دو یا چند مانیتور، کیبورد و … به یک سیستم می‌باشد. استفاده از این قابلیت در عمل تا حدودی مناسب بوده اما کاربرد آن کمی مشکل است. به این شکل که وقتی از چند مانیتور بهره می‌برید، پنل میزکار تنها در مانیتور اول قابل دسترسی بوده و برای انجام کارها باید به مانیتور اول بازگردید. و این مشکل زمانی مشاهده می‌شود که بخواهید از Application Menu استفاده کنید، که در این صورت باید برنامه‌ای را رها کرده و به مانیتور اول برگردید. همچنین گزینه‌های خاص و یا مهمی برای پشتیبانی از چند مانیتور وجود ندارد. پس از این موضوع می‌توان به این نتیجه رسید که گنوم ۳٫۴ نیز با وجود تغییرات انجام گرفته و پشتیبانی بهتر در این زمینه، هنوز برای کار با چند مانیتور در مقابل KDE (میزکار رقیب)، گزینه‌ی مناسبی نیست.

Application Menu

این امکان و ویژگی که بنا بر گفته‌ی سایت GNOME در نسخه‌های آینده شامل تغییرات زیادی خواهد بود، از طریق نوار بالایی گنوم قابل دسترس هست. کارکرد این منو به این شکل است که وقتی برنامه‌ای را باز می‌کنید، با کلیک بر روی نام برنامه که بر روی نوار بالا قرار گرفته با یک منو که شامل ترجیحات (preferences) و مستندات برنامه‌ها می‌شود روبرو خواهید شد که ممکن است این گزینه‌ها در نسخه‌های آینده تغییر یافته و بهینه‌تر شود.

جعبه‌ها

Boxes برنامه‌ای جدید و در حال توسعه به شمار می‌آید که امکان اتصال از راه دور به دیگر سیستم‌ها و یا ماشین‌های مجازی را می‌دهد. در این نسخه از گنوم، اولین نسخه‌ی آزمایشی از این نرم‌افزار آماده شده که با وجود آزمایشی بودن آن ممکن است کارایی و پایداری مناسبی نداشته باشد. از این روی، حتی ممکن است هنوز به سیستم شما اضافه نشده باشد.

بومی سازی

در گنوم ۳٫۴ از ۵۰ زبان مختلف دنیا به عنوان زبان میزکار پشتیبانی می‌شود. اکثر این زبان‌ها شامل ۸۰ درصد از متون‌ و رشته‌های متنی می‌شوند. با این وجود هنوز خبری از پشتیبانی رسمی از زبان فارسی نیست و نمی‌توانید از گنوم فارسی بهره ببرید.

 مکالمه صوتی و تصویری در Empathy

Empathy که برنامه‌ی مخصوص گپ و گفتگو در گنوم ۳ به شمار می‌آید نیز شامل تغییرات زیادی شده است. یکی از این تغییرات مربوط به بهبود تماس‌های تصویری و صوتی می‌شود. با این وجود به دلیل سرعت پایین اینترنت در ایران، تماس‌های صوتی و تصویری هنوز جایگاهی نداشته و کاربران نمی‌توانند از این امکانات بهره کامل را ببرند.

از دیگر تغییرات در این نسخه هماهنگ‌تر شدن این نسخه با گنوم ۳ است که منجر به افزایش کارایی و امکان پاسخ مستقیم به تماس‌ها از طریق میز‌کار شده است. از دیگر تغییرات مهم و تاثیر گذار در این نسخه، امکان افزودن حساب کاربری فیس‌بوک و ویندوزلایو است که باعث بهبود در برقراری ارتباط با دیگران خواهد شد.

همچنین در طراحی جدید این برنامه، قابلیت جالبی مشاهده می‌شود که باعث می‌شود رنگ برخی پنجره‌ها همچون کادر برقراری تماس‌های تصویری تیره باشند. این ویژگی در دیگر برنامه‌های گنوم که برای پخش فایل‌های چندرسانه‌ای به کار می‌روند نیز اعمال شده است.

در ویژگی جدید دیگری که به GNOME 3.4 افزوده شده، اگر از هدست‌ یا اسپیکر‌های متصل به USB بهره می‌برید، امکان کم و زیاد کردن بلندی صدا را از طریق کلید‌های تعبیه شده بروی این لوازم جانبی نیز خواهید داشت. همچنین اگر خروجی ویدیویی یک نت‌بوک یا یک رایانه‌ی قابل حمل به یک نمایشگر بزرگ‌تر وصل باشد، سیستم به حالت Sleep نخواهد رفت که این موضوع در برقراری ویدیو کنفرانس توسط یک نت‌بوک بسیار مقرون به صرفه است.

تنظیمات سیستم

در گنوم ۳.۴ System Settings شامل تغییرات کمی بوده است. یکی از مهمترین این تغییرات مربوط به طراحی جدید رابط کاربری تنظیمات مدیریت انرژی (Power Saving) بوده که نحوه‌ی نمایش اطلاعات مربوط به مقدار شارژ باقی مانده نیز در آن تغییر یافته است. از دیگر تغییرات صورت گرفته، طراحی جدید تنظیمات مربوط به شبکه و پیکربندی آن است که به عنوان مثال می‌توان به بازنویسی مجدد رابط تنظیمات و کادر محاوره‌‌ای VPN با استفاده GTK 3 و هماهنگ شدن بیشتر آن با گنوم ۳ اشاره نمود. تغییراتی کوچکی نیز در بخش تنظیمات Wacom و نمای کلی System Settings رخ داده است که ظاهری برازنده‌تر به این بخش از میزکار GNOME بخشیده است.

با این حال و با وجود تغییرات شکل گرفته‌ بر روی این بخش، هنوز هم در تبدیل‌شدن به یک ابزار کارا و پیشرفته همچون Syatem Settings در KDE فاصله دارد و جای خالی اکثر تنظیمات در این قسمت دیده می‌شود.

نکات پایانی

تغییرات انجام شده در GNOME 3.4 در راستای بهبود پایداری، افزودن امکانات و برطرف نمودن کاستی‌های گنوم ۳ بوده که تا حدودی در این هدف موفق بوده است. اما با این وجود این میزکار تا رسیدن به اهداف گنوم راه زیادی دارد. به عنوان مثال بایستی بر روی پشتیبانی بهتر از سیستم‌های چند کاربره با چندین مانیتور کار شود و همچنین اعلانات (Notification) بهبود یابند و یا برخی برنامه‌ها (همچون xchat) هنوز هماهنگی و یکپارچگی مناسبی با محیط گنوم ۳ ندارند. همچنین کمبود یک مکانیزم مناسب برای مشاهده پنجره‌های باز موجود در سایر میزکارها در حین کار روی میزکار دیگر احساس می‌شود.