PC-BSD توزیعی مبتنی بر FreeBSD و از خانواده BSD بوده که برای استفادهٔ کاربران خانگی و یا مبتدی بهینه و آماده گردیده است. این توزیع بر اساس میزان بازدید در سایت دیستروواچ جایگاه ۲۱ را در این لحظه به خود اختصاص داده و جدیدترین نسخهٔ آن (نسخه ۹) نیز در ماه‌های اخیر منتشر شده و از طریق این پیوند قابل دریافت است.

برای آشنایی بیشتر با PC-BCD لازم است تا کمی دربارهٔ FreeBSD بدانید. BSD مخفف ‌Berkely Software Distribution و FreeBSD سیستم‌عاملی قدرتمند و شبه یونیکس است که در سال ۱۹۹۲ براساس پروژه‌ای قدیمی به نام BSD و توسط یک تیم نرم‌افزاری در دانشگاه برکلی کالیفرنیا (متشکل از جردن کی هوبارد، گریمس، ویلیامز) و با نام اولیه BSD Patchkit 386 ابداع شد. در ادامه  روند توسعه، این تیم نرم‌افزاری با افزودن بسیاری از قابلیت‌ها و برطرف نمودن مشکلات آن، نسخه‌ای جدید با نام BSD 386 نسخه ۰٫۵ طراحی و در نهایت در سال ۱۹۹۳ شخصی به نام دیوید گریمن در والتات کریک کالیفرنیا یک سیستم‌عامل نو‌ظهور با نام FreeBSD 1.0 را بر اساس نسخه قدیمی (Patchkit) و با همکاری سازنده اصلی آن (هوبارد) آماده و روانه بازار کرد.

از بین کمپانی‌های سرشناس دنیا، Yahoo یکی از اولین‌هایی بود که FreeBSD را به عنوان سیستم‌عامل سرورهای اصلی خود قرار داد و این خود گواهی روشنی مبنی بر قدرمتند بودن FreeBSD است. همچنین پست الکترونیک مایکروسافت یعنی هات‌میل برای تحت پوشش قرار دادن بیش از ۳۰ میلیون کاربر در سراسر جهان، ترکیبی از ویندوز، سولاریس و FreeBSD را به عنوان سرور مورد استفاده قرار می‌دهد. طبق برآوردهایی که والنات کریک از سیستم‌عامل خود به عمل آورده، این سیستم موفق به انتقال دو ترابایت اطلاعات در اینترنت طی ۲۴ ساعت شده که در نوع خود یک رکورد محسوب می‌شود.

لازم به ذکر است با وجود آنکه FreeBSD با هسته BSD و تحت مجوز BSD منتشر می‌شود اما بیشتر ابزارها و نرم‌افزارهای آن با مجوز‌های متن‌باز و آزادی همچون GPL ،Apache و … منتشر می‌شوند.

در این بررسی نگاهی بر PC-BSD 9 که مبتنی بر FreeBSD 9 است، خواهیم انداخت.

نصب:

سایت این توزیع طراحی مناسب و زیبایی دارد. در صفحه دانلود آن گزینه‌های مختلف با حجم‌های متفاوت وجود دارد. ما در این بررسی از نسخه DVD و ۶۴ بیت استفاده کرده‌ایم. این نسخه به خودی خود شامل محیط KDE و تعداد دیگری از میزکارها می‌شود. در ابتدای بوت از روی DVD با گزینه‌های مختلفی روبرو می‌شوید که مهمترین آن‌ها به این شرح است:

• Boot Installer: این گزینه مستقیما شما را به سمت نصاب گرافیکی هدایت می‌کند.
• با استفاده از گزینهٔ سوم می‌توانید سیستم را در حالت زنده تجربه کنید.

زمانی که به صورت زنده آن را بر‌روی یک لپ‌تاپ راه‌اندازی کردیم وارد محیط KDE 4.7.3 شدیم. در هنگام اجرای نصاب از طریق آیکن موجود با پیغام خطای عجیبی مواجه شدیم به همین خاطر با صادر کردن فرمان نصب در خط فرمان، نصب را آغاز کردیم. طراحی نصاب بسیار زیبا و سر راست بود و در حین کار با آن با مشکلی مواجه نشدیم. نصاب گرافیکی این توزیع (Sysinstaller) در ابتدا سه گزینه را برای انتخاب به شما نشان خواهد داد:

•  Fresh Install : برای نصب تازه از این گزینه استفاده کنید.
•  Upgrade : این گزینه برای بروز‌رسانی سیستم از نسخه قبلی به نسخه جدید به کار می‌رود.
•  Restore from backup : این گزینه نیز برای بازیابی سیستم از روی پشتیبان به کار می‌رود.

بخش پارتیشن‌بندی و گزینه‌های موجود در این قسمت کمی با نصاب‌های معمول متفاوت بود اما مفاهیم اصلی همان مفاهیمی‌ست که در گنو/لینوکس وجود دارد. سایر موارد نظیر اعمال برخی تنظیمات و عملیات‌های کاربردی و عادی بر‌روی پارتیشن‌ها به خوبی پشتیبانی شده و نیازی به ابزارهای اضافی نبود!

نصاب به شما اختیار نصب FreeBSD را نیز می‌دهد و این بدین معناست که می‌توانید با استفاده از این نصاب و بدون آشنایی با مفاهیم شبکه، FreeBSD را نصب کنید. همچنین اگر از سرعت و پهنای باند اینترنت کافی برخوردارید می‌توانید نصب از طریق شبکه را نیز تجربه کنید!

نکات مهم در هنگام نصب:

در هنگام نصب PC-BSD 9 بر روی یک دسکتاپ که از سخت افزارهای نه چندان جدیدی همچون پردازندهٔ Intel Core2Quad Q9550 2.83GHz و کارت گرافیک Nvidia Geforce 9800 GTX+‎ بهره‌ می‌برد، نصب با شکست مواجه شد و سخت‌افزارها به درستی شناسایی نشد. مراحل نصب را بر روی سیستم قدیمی‌تر  تکرار کردیم و این‌بار همه چیز به خوبی پیش رفت! به یاد داشته باشید که ممکن است PC-BSD در شناسایی برخی از سخت‌افزار‌های سیستم شما به خوبی توزیع‌های مدرن گنو/لینوکس نباشد و بعد از نصب نتواند برخی سخت‌افزارها را بشناسد و با آن دچار مشکلاتی شوید!

میز‌کار:

در نسخه‌های قدیمی این توزیع امکان نصب میزکارهای XFCE، Gnome و … وجود نداشت و فقط از میزکار KDE استفاده می‌شد. اما در نسخه‌ی ۹ می‌توانید در مراحل نصب، میزکار دلخواه خود را نیز انتخاب کنید. با این وجود KDE به عنوان میزکار اصلی و پیش‌فرض این توزیع محسوب می‌شود. همچنین زمانیکه برای اولین بار به محیط میزکار وارد می‌شوید صفحه‌ای با نام Welcome Screen از شما استقبال خواهد کرد.

نکته:

اگر از CD برای نصب PC-BSD استفاده کنید، میزکار پیش‌فرض LXDE خواهد بود! و اگر از DVD استفاده کنید میزکار پیش‌فرض KDE بوده با این تفاوت که سایز میزکارها نیز در دسترس خواهد بود.

در آزمایشی که از این توزیع با نصب تقریبا اکثر میزکارهای موجود داشتیم، هیچ یک سرعت مطلوبی نداشته و به پای توزیع‌های لینوکسی نمی‌رسید. همچنین اجرای نرم‌افزارها نیز با کمی کندی و تأخیر مواجه بود.

سیستم فایل:

FreeBSD از سیستم فایل UFS (Unix File System)‎ که مختص سیستم‌عامل یونیکس است استفاده می‌کند. این سیستم اندکی از سیستم فایل ext2 در لینوکس پیچیده‌تر و پیشرفته‌تر است. پشتیبانی بهتر از عملیات ناهمزمان خواندن و نوشتن دیسک (Asyscronous I/O)، پشتیبانی از File Flag به منظور جلوگیری از نوشته شدن تراک‌های خراب بر روی دیسک و جلوگیری از ایجاد هرگونه تغییر در محتویات یک فایل یا دایرکتوری که ممکن است به مرور زمان اتفاق بیافتد، موارد قابل ذکر از برتری فایل سیستم UFS هستند. این قابلیت‌ها زمانی که با توانایی‌های موجود در هسته تلفیق می‌شوند، محیط قابل کنترل و جالبی را پدید می‌آورد. PC-BSD نیز همچون توزیع مادر خود به طور پیش فرض از سیستم فایل UFS استفاده می‌کند، اما امکان استفاده از سیستم فایل جدیدتر و پیشرفته‌تر ZFS نیز وجود دارد.

در کل نحوه عملکرد سیستم‌فایل UFS، از جمله کپی و انجام کارهای معمول بر روی فایل‌ها در مقابل فایل‌سیستم‌های لینوکسی همچون ext4 و یا btrfs به صورت ملموسی کند‌تر بوده و قابلیت‌های خاصی در برابر آن‌ها نداشت!

مدیریت بسته‌ها:

مدیریت بسته‌های نرم‌افزاری در PC-BSD به عهده نرم‌افزار گرافیکی AppCafe است که ظاهری ساده‌ دارد. صفحه اول این برنامه شامل دسته‌بندی‌های نرم‌افزاری زیادی است که امکان پیدا کردن برنامه مورد نظر را آسان‌تر می‌کند. تعدادی از برنامه‌های غیر آزاد مانند اسکایپ نیز در مخازن وجود دارند. همچنین امکان نصب نسخه‌های قدیمی‌تر یک نرم‌افزار در کنار نسخه‌ٔ جدیدتر آن، یکی از قابلیت‌های این نرم‌افزار است. به عنوان مثال شما می‌توانید هم نسخه ۹ و هم نسخه ۱۰ فایرفاکس را در کنار هم داشته باشید. بسته‌های نرم افزاری که در PC-BSD با پسوند PBI شناخته می‌شوند، توسط AppCafe مدیریت شده و امکان دانلود، نصب و حذف آنها وجود دارد. حجم این بسته‌های نرم‌افزاری در PC-BSD بیشتر از بسته‌های نرم‌افزاری رایج در توزیع‌های مختلف گنو/لینوکس است که علت آن وجود تمامی پیش‌نیاز‌های لازم در یک بسته‌ی نرم‌افزاری می‌باشد. از مزایای فایل‌های PBI نیز می‌توان به امکان جابه‌جایی و نصب آسان آنها در سیستم‌های مختلف بدون نیاز به دانلود و نصب پیش‌نیاز‌های لازم اشاره کرد.

تعداد نرم‌افزار‌های زیادی در قالب فایل‌های PBI وجود دارند ولی با این وجود مخازن نرم‌افزاری PC-BSD محدود بوده و نرم‌افزارهای زیادی نیز از طریق AppCafe یافت نمی‌شوند! در این صورت می‌توان از مخازن نرم‌افزاری بسیار غنی توزیع مادر یعنی FreeBSD استفاده نمود. این مخزن نرم‌افزاری که FreeBSD Ports Collection نام دارد در حال حاضر بیش از ۲۳۰۰۰ بسته و پورت نرم افزاری را شامل می‌شود که از طریق ابزار‌های استاندارد FreeBSD قابل نصب، حذف و ارتقا هستند. در این بررسی، مشکلی در مدیریت بسته‌های نرم‌افزاری از طریق برنامه AppCafe و ابزار‌های تحت خط فرمان FreeBSD یافت نشد.

تنظیمات و پیکربندی:

ایجاد تغییرات در سیستم عامل به راحتی و با استفاده از کنترل پنل PC-BSD انجام می‌شود. این پنل که به System Settings در KDE شباهت دارد، شامل تعدادی از ابزارهای پیکربندی و کلیدی است. شما می‌توانید به سیستم مدیریت بسته‌ها AppCafe، نیز از طریق کنترل پنل دسترسی داشته باشید. این کنترل پنل همچنین قابلیت تغییر تنظیمات صفحه نمایش و یا تنظیمات تجهیزات I/O و یا گزینه‌های لازم جهت اضافه کردن شناسایی سخت افزار و … را دارد.

امنیت:

در مقوله امنیت، FreeBSD همیشه به عنوان یکی از امن‌ترین سیستم‌ها مدنظر کارشناسان قرار داشته است. تمام ماژول‌ها و اجزاء آن بارها از جهت امنیت مورد آزمایش و بررسی قرار گرفته‌اند. این سیستم عامل همچنین دارای سطوح مختلف امنیت در داخل کرنل است و به مدیر سیستم اجازه می‌دهد تا سطح دسترسی کاربران را، حتی برای توابع درونیِ آن کرنل مشخص کند. به علاوه این که FreeBSD دارای مکانسیم دیواره آتش، Packet Filltering و بسیاری از ابزارهای کشف و ردیابی نفوذ می‌باشد.

با وجود اینکه گنو/لینوکس نیز همانند FreeBSD دارای دیواره آتش و ابزارهای متعدد IDS است اما با توجه به اینکه گروه‌ها یا شرکت‌های توسعه دهندهٔ آن در پاره‌ای از مواقع آشنایی کافی در زمینهٔ امنیت را نداشته و کارایی و کاربرد را در الویت بالاتری قرار می‌دهند این سیستم‌عامل در رده‌بندی امنیتی پایین‌تر از FreeBSD قرار داد.

در PC-BSD ابزار گرافیکی خوبی برای تنظیمات دیواره آتش در نظر گرفته شده است.

با انتخاب گزینه Enable Firewall on startup، دیواره آتش همیشه در هنگام شروع مجدد فعال خواهد شد. با کلیک بر روی دکمه‌های Stop, Start, Restart نیز می‌توانید دیوار آتش را اجرا، متوقف و یا شروع‌ مجدد کنید. همچنین با زدن دکمه Restore default configuration تنظیمات به حالت پیش‌فرض خود بازخواهد گشت.

برای ویرایش دستی و حرفه‌ای می‌توانید فایل سیستمی etc/pf.conf/ را ویرایش کنید.

نکته:

ویرایش فایل‌های سیستمی نیاز به دانش فنی مناسب دارد. ویرایش این فایلها بدون دانش و تجربه قبلی توصیه نمی‌شود.

امکانات چند رسانه‌ای:

نحوه نمایش فایل‌های چند رسانه‌ای در PCBSD با توزیع‌های گنو/لینوکس تفاوتی ندارد و اکثرا از همان نرم‌افزارها و کتابخانه‌هایی بهره می‌برد که در توزیع‌های گنو/لینوکس نیز استفاده می‌شوند. بنابراین در PCBSD شما از نعمت برنامه‌هایی همچون VLC یا SMPlayer و همچنین مدیاسنتر معروفی چون XMBC نیز بهره‌مندید. برای پخش DVD می‌توانید از MPlayer و Xine استفاده کنید و برای پخش موسیقی Amarok یا Rythmbox در خدمت شماست!

نکات پایانی:

اگر قصد نصب این توزیع BSD را دارید ابتدا باید بدانید تجربه‌ٔ استفاده از BSD کاملا متفاوت با تجربه‌ای خواهد بود که با توزیع‌های گنو/لینوکس داشته‌اید. اولین و بزرگترین مشکل که ممکن است نصب BSD را برای شما سخت کند، بالا نیامدن این توزیع در همان گام اول بر روی برخی سیستم‌هاست، چه در حالت زنده و چه در حالت نصب! اگه شما این حالت را تجربه کنید هرگز نخواهید توانست این توزیع را بر روی سیستم مورد نظر تست کنید! برای ما بر روی یک سیستم نه چندان جدید و امروزی نیز این اتفاق رخ داد! همچنین اگر سیستم را نیز بتوانید با موفقیت نصب کنید ممکن است که BSD نتواند برخی از سخت‌افزارهای شما را به خوبی توزیع‌های گنو/لینوکسی بشناسد.

نکته:

با وجود موارد ذکر شده این توزیع را به راحتی می‌توانید بر روی VirtualBox نصب و از تمام امکانات آن استفاده کنید.

اگر قصد استفاده از یک سیستم برای کارهای روزمره و یا حرفه‌ای را دارید به شما همان توزیع‌های گنو/لینوکس را پیشنهاد می‌کنیم، زیرا استفاده از BSD مورد خاصی را برای شما به ارمغان نخواهد آورد و نیازهای شما را نیر به شکل خوبی پوشش نخواهد داد. اما اگر کاربری هستید که به BSD علاقه دارید و یا کار شما به نحوی است که با BSD سرو کله می‌زنید و یا قصد یادگیری آن را دارید، این توزیع برای شما گزینه‌ٔ مناسبی خواهد بود زیرا پیچیدگی‌ها و مشکلات کمتری نسبت به سایر توزیع‌های BSD دارد.

در تستی که انجام دادیم، ‌BSD در مقابل لینوکس سرعت و کارایی پایین‌تری داشته و در برخی موارد این کندی کاملا محسوس بود. همچنین بالا آمدن و بوت این توزیع نیز بسیار کندتر از توزیع‌های گنو/لینوکس امروزی است.