بحث ضرورت فاصله نهادهای اجرایی کشور از ویندوز و دیگر محصولات مایکروسافت و حرکت به سمت لینوکس و نرم افزارهای آزاد سال‌هاست که در ایران مطرح شده و هربار با اتفاقاتی نظیر شیوع ویروس استاکس نت بازار آن گرم میشود.
اولین و شاید مهمترین قدم در راستای اجرایی کردن این طرح در دوران اصلاحات برداشته شد. در آن زمان شرکت‌هایی مانند ایزایران و فارسی وب شریف به لطف بودجه‌های دولتی و متخصصانی که هنور در کشور بودند چیزی که ما امروز به عنوان پشتیبانی زبان پارسی در لینوکس و نرم افزارهای آزاد داریم را پایه گزاشتند. اگر چه در دولت‌های بعدی این بودجه‌ها قطع و بسیاری از افراد خبره از ایران رفتند اما ضرورت استفاده از نرم‌افزارهای آزاد و لینوکس فارسی فراموش نشد.
به حال بر میگردیم؛ خبری که تارنمای شبکه خبر دو روز پیش به نقل از مرتضی شهامی، مدیر کل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان زنجان درج کرد گواه از اولین گام دولت یازدهم در این باره دارد.
متن خبر به قرار زیر است:
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبر، مدیر کل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان زنجان اعلام کرد؛ بر اساس آخرین مصوبه هیات دولت، تمام دستگاه های دولتی باید برای اجرای طرح مهاجرت برنامه مناسبی تدوین کنند.
مرتضی شهامی افزود: طرح مهاجرت، حرکت از نرم افزارهای وابسته به شرکت مایکروسافت به سوی نرم افزارهای باز محسوب می شود. شهامی تاکید کرد: دستگاه های دولتی شش ماه از ابلاغ این مصوبه فرصت دارند تا برنامه خود را تدوین و به اداره کل ارتباطات و فناوری اطلاعات تحویل دهند.
وی اضافه کرد: نرم افزارهای باز، مجموعه ای از نرم افزارها هستند که هر شخصی می تواند متناسب با نیاز و سلیقه خود در کد های آن دست برده و نرم افزار اصلی را براساس میل شخصی تغییر دهد. وی خاطر نشان کرد: این نرم افزارها با کدهای باز و رایگان در اختیار دیگران قرار می گیرند و همچون نرم افزارهای شرکت مایکروسافت شامل قوانین کپی رایت نمی شوند و انحصاری نیستند.
شهامی با تاکید بر لزوم تغییر رویه کاربران از ویندوز به لینوکس، افزود: هم اکنون اداره کل ارتباطات و فناوری اطلاعات زنجان در همه سیستم‌های خود از لینوکس استفاده می کند و دیگر ویندوز در این مجموعه مورد استفاده قرار نمی گیرد.
پیش از این، مرکز فناوری اطلاعات و ارتباطات پیشرفته دانشگاه صنعتی شریف با اجرای طرح بومی سازی سیستم عامل پایه و نرم افزارهای متن باز (اپن سورس) در ایران، سیستم عامل لینوکس فارسی را طراحی و تولید کرده و نسخه های مختلف لینوکس فارسی در برخی مجموعه ها جایگزین سیستم عامل ویندوز شده است.
با تصویب این قانون، تمامی دستگاها و نهادها در کشور برای استفاده از لینوکس فارسی موظف می شوند.
امنیت، کاربری آسان، آزادی عمل و هزینه کم، از جمله برتری های لینوکس نسبت به تولیدات مایکروسافت محسوب می شود.
بیان این‌که مصوبه دولت در مورد تدوین طرح مهاجرت به نرم‌افزارهای آزاد است و نه خود مهاجرت این‌جا ضروریست. برای مثال دستگاهی مثل شهرداری تبریز شش ماه فرصت دارد تا طرح مهاجرت خود به نرم‌افزارهای آزاد را تدوین و برای دریافت تاییده به سازمان فناوری اطلاعات ایران بفرستد.
نرم‌افزار آزاد و فایده استفاده دولت از آن چیست؟
تفاوتی بنیادی میان لینوکس به عنوان نرم‌افزار آزاد و ویندوز وجود دارد؛ ویندوز محصول تجاری و بسته شرکت آمریکایی مایکروسافت است، در نقطه مقابل لینوکس و نرم‌افزارهای آزاد، «دانش محض» هستند که هیچ شخص و نهادی امکان کنترل متمرکز آن را ندارد.
لینوکس سامانه‌ای باز است و در هرلحظه میشود به داخل آن نگاه کرد و از کارکرد آن مطلع شد. ولی در سیستم بسته‌ای مثل ویندوز هرگز نمی‌شود مطمعن بود که سیستم عامل مثلا به بهانه به‌روزرسانی، اطلاعات محرمانه ما را به شخص سومی ارسال نمی‌کند. (سلام NSA)
به نظر من برای دستگاه مهمی مانند دولت ایران مهاجرت از یک سامانه نرم‌افزاری بسته به نرم‌افزارهای آزاد نه‌تنها لازم بلکه ضروریست.
مشکلات پیش روی
هیچ کاری بدون مشکل نیست مخصوصا اگر طرح بزرگی مثل مهاجرت دولت ایران به لینوکس باشد.
دو مورد به ذهنم میرسد:
- شناخت انگیزه‌های اصلی این مهاجرت اهمیت زیادی دارد. اگر هدف فقط مسائل امنیتی است (که از صحبت‌های آقای شهامی این طور برمی‌آید) موفقیت طرح کم است چون نصب لینوکس روی رایانه‌های یک مجموعه به طور معجزه آسایی منجر به افزایش امنیت نمی‌شود. برای داشتن امنیت باید دیدی سیستمی به آن داشته باشیم که مهاجرت به لینوکس می‌تواند جزوی از آن باشد.
- اجرای این طرح مستلزم بکار گیری افراد خبره این زمینه است که خود مشکل بزرگتری را نمایان می‌کند. ما در ایران به اندازه کافی متخصص لینوکس نداریم چون دانشگاه‌های ما به طرز کم نظیری اسیر محصولات مایکروسافتی شده اند. دولت باید تدریس نرم‌افزارهای بسته و مبتنی بر فناوری‌های غیر آزاد را در دانشگاهایی که از بودجه دولتی استفاده می‌کنند را ممنوع، و نرم‌افزارهای آزاد را جایگزین آن‌ها کند. دلیلی ندارد که سرمایه‌های کشور خرج پرورش کاربران و توسعه دهندگان مایکروسافت شود.
نظر شما چیست؟ حرکت دولت به نرم‌افزارهای آزاد را یک ضرورت می‌دانید یا مسیری پرخرج که ارزشش را ندارد؟ دیدگاه خود را با ما به اشتراک بگذارید.
